Theo Red Electrica – đơn vị vận hành hệ thống điện Tây Ban Nha, nguyên nhân ban đầu được ghi nhận là sự cố bất thường tại hai nhà máy điện mặt trời ở phía tây nam nước này. Sự mất ổn định từ các nhà máy này được cho là đã dẫn đến sự cố kết nối giữa hệ thống điện Tây Ban Nha và Pháp, kéo theo hiện tượng mất cân bằng lưới và gián đoạn cung cấp điện trên diện rộng.

Du khách làm thủ tục nhận phòng tại một khách sạn không có điện trong sự cố mất điện diện rộng xảy ra tại nhiều khu vực ở Tây Ban Nha, Ronda, ngày 28/4/2025. Ảnh: Reuters

Tại thời điểm xảy ra sự cố, Tây Ban Nha đang xuất khẩu điện sang cả Pháp và Bồ Đào Nha. Dữ liệu từ Red Electrica cho thấy, sản lượng điện mặt trời chiếm khoảng 59% tổng công suất phát, trong khi điện gió chiếm 12%, điện hạt nhân 11% và tua bin khí chu trình hỗn hợp 5%. Đáng chú ý, chỉ trong vòng 5 phút (từ 12h30 đến 12h35 giờ địa phương), công suất điện mặt trời sụt giảm đột ngột từ hơn 18 GW xuống còn 8 GW. Hiện nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự sụt giảm này đang được tiếp tục điều tra.

Trong một tuyên bố ngày 30/4, Red Electrica loại trừ khả năng xảy ra tấn công mạng. Tuy nhiên, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez cho biết cơ quan chức năng vẫn đang điều tra mọi khả năng, bao gồm cả kịch bản an ninh mạng. Tòa án Tối cao Tây Ban Nha cũng đã khởi động quá trình điều tra độc lập.

Ủy ban châu Âu xác nhận sẽ tiến hành một cuộc điều tra toàn diện về sự cố, do mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng và phạm vi lan rộng sang cả Bồ Đào Nha và miền Nam nước Pháp. Được biết, lưới điện của Tây Ban Nha hiện được kết nối liên vùng với các hệ thống của Pháp, Bồ Đào Nha, Morocco và Andorra.

Một góc phố tối trong những giờ đầu buổi sáng tại Ronda, Tây Ban Nha, ngày 29/4/2025, sau sự cố mất điện diện rộng xảy ra tại nhiều khu vực trên cả nước. Ảnh: Reuters

Về mặt kỹ thuật, các chuyên gia ngành điện khu vực cho biết hệ thống điện Tây Ban Nha có thể đã vận hành với độ quán tính thấp – một trạng thái xảy ra khi tỉ lệ nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió cao, trong khi nguồn nhiệt điện và thủy điện – vốn cung cấp độ ổn định cho lưới – lại hoạt động ở mức thấp. Tình trạng này có thể khiến hệ thống khó duy trì cân bằng khi xảy ra biến động lớn về nguồn phát.

Để khôi phục hệ thống, Tây Ban Nha đã triển khai quy trình khởi động đen (black-start), huy động các nhà máy điện khí, thủy điện và tăng cường nhập khẩu điện từ Pháp và Morocco.

Người dân chờ tàu tại sân ga sau khi nguồn điện được khôi phục một phần tại Madrid, Tây Ban Nha ngày 29/4/2025. Ảnh: Reuters

Trong bối cảnh châu Âu đang đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng và tăng tỉ trọng năng lượng tái tạo, sự cố ngày 28/4 đã thu hút sự quan tâm rộng rãi từ các cơ quan điều độ, vận hành hệ thống và giới chuyên gia. Một số cảnh báo cũng được đưa ra về nguy cơ lưới điện quá tải, giá điện âm trong các thời điểm sản lượng tái tạo cao và nhu cầu thấp – đặc biệt tại các quốc gia có tốc độ phát triển điện mặt trời nhanh như Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.

Nguyệt Hà (Lược dịch theo Reuters)