Đại diện Công ty OATI cho biết: “đây là trường hợp đầu tiên AI hỗ trợ các hoạt động vận hành lưới điện trong thực tế.”

Hệ thống phần mềm trí tuệ nhân tạo của OATI, có tên là Genie, sẽ tập trung vào việc tăng cường hệ thống quản lý cắt điện của CAISO.

Toàn cảnh phòng điều khiển tại trụ sở Đơn vị Vận hành Hệ thống Độc lập California ở Folsom, California. Ảnh: Renee C. Byer/The Sacramento Bee/TNS

CAISO mỗi ngày phải điều phối hàng trăm lần cắt điện theo kế hoạch trên các đường dây truyền tải và máy phát điện. Các lần cắt điện này phục vụ cho việc sửa chữa, bảo trì, hoặc để giảm tải đường dây nhằm phòng ngừa sự cố khi có gió lớn hoặc thời tiết nắng nóng khắc nghiệt.

Hằng ngày vào khoảng 6 giờ chiều, các nhà quản lý lưới điện sẽ rà soát các báo cáo về những đợt cắt điện đã được lên lịch cho ngày hôm sau — họ tìm kiếm các từ khóa trong văn bản và tính toán xem một đường dây hoặc máy biến áp bị ngừng hoạt động sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung điện ra sao. Đây là công việc quan trọng, nhưng lại rất tốn công sức và nặng tính thủ công.

Trong chương trình thí điểm này, phần mềm Genie sẽ sử dụng cả AI tạo sinh (generative AI — tận dụng các mô hình học máy được huấn luyện trên khối dữ liệu khổng lồ) lẫn AI tác nhân (agentic AI — các hệ thống được thiết kế để hành động tự động, với sự can thiệp tối thiểu của con người) để xử lý phần lớn công việc nặng nhọc đó.

Ông Thakur, Phó chủ tịch phụ trách các nền tảng, trực quan hóa và phân tích của OATI, chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với tờ Union-Tribune: “AI có thể tổng hợp các thông tin có ý nghĩa và quan trọng, phân tích và trình bày lại cho bạn, để bạn chỉ cần tập trung vào những phần thực sự cần thiết, thay vì phải mất thời gian tìm kiếm những thứ không quan trọng”.

Genie được thiết kế như một công cụ hỗ trợ CAISO quản lý những lần cắt điện ở cấp truyền tải có kế hoạch và đột xuất, không phải các sự cố mất điện ở cấp phân phối mà người dân thường gặp.

Nếu chương trình thí điểm này thành công, nó có thể mở ra nhiều triển vọng để ứng dụng AI nhằm nâng cao hiệu quả vận hành và giảm nguy cơ các sự cố ngừng cung cấp điện ngoài dự kiến trong toàn khu vực thuộc đơn vị điều hành lưới điện quản lý.

Nền tảng Genie còn có thể dùng để so sánh các đợt cắt điện sắp tới với những  lần đã diễn ra trước đó (chẳng hạn khi cùng sử dụng một bộ thiết bị) và thực hiện đối chiếu chéo. “Nếu có chỗ nào không khớp, Genie sẽ đánh dấu và đưa vào báo cáo để cảnh báo các nhà vận hành lưới điện,” ông Thakur cho biết.

Chương trình thí điểm này đã được công bố gần đây tại một hội nghị lớn về truyền tải, phân phối và tiện ích điện ở Minneapolis.

Các quan chức của CAISO  nhấn mạnh tiềm năng của Genie trong việc cải thiện khả năng nhận diện tình huống của đơn vị vận hành lưới điện, đồng thời giúp tiết kiệm thời gian để xử lý các công việc quan trọng khác.

Chương trình thí điểm Genie dự kiến sẽ được đưa vào vận hành vào đầu năm tới. Các quan chức của CAISO sẽ đặt ra mốc thời gian và tiêu chí để đánh giá xem chương trình có thành công hay không.

Kevin Dennean, nhà phân tích cổ phiếu ngành công nghệ của ngân hàng UBS (Thụy Sĩ), nói với tờ Union-Tribune vào năm 2024: “AI sẽ tác động đến mọi lĩnh vực của nền kinh tế toàn cầu và gần như mọi ngành nghề, sẽ khó có một lĩnh vực nào mà không thấy AI và AI tạo sinh được đưa vào sử dụng.”

Tuy nhiên, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ước tính rằng một lần tìm kiếm trên internet có tích hợp AI có thể tiêu thụ lượng điện gấp tới 10 lần so với một lần tìm kiếm thông thường trên Google. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng nhu cầu điện từ các hệ thống AI và trung tâm dữ liệu phục vụ chúng có thể gây áp lực lớn lên lưới điện, dẫn đến hóa đơn tiền điện tăng — một vấn đề đặc biệt đáng lo ngại tại California, nơi người dân vốn đã phải trả mức giá điện thuộc hàng cao nhất nước Mỹ.

Tuy nhiên, chương trình thí điểm CAISO–OATI lại là một ví dụ tiềm năng cho thấy AI, dù tiêu thụ điện nhiều, vẫn có thể giúp kiểm soát nhu cầu điện thông qua việc tăng hiệu quả vận hành của lưới điện.

Charles Hua, giám đốc điều hành tổ chức phi lợi nhuận PowerLines phát biểu với MIT Technology Review. “Chúng ta nói rất nhiều về việc lưới điện có thể làm gì để hỗ trợ AI, nhưng lại chưa bàn nhiều đến việc AI có thể hỗ trợ ngược lại lưới điện ra sao. Nhìn chung, đây là cơ hội lớn để các đơn vị vận hành lưới điện, cơ quan quản lý và các bên liên quan khác tận dụng hiệu quả AI nhằm xây dựng một hệ thống lưới điện kiên cường, hiện đại và mạnh mẽ hơn.”

B.T.Tâm (Lược dịch theo insider.govtech.com)