Ông Trần Hoài Trang - Phó cục Trưởng Cục Điện lực: 

Phục vụ dự báo, quy hoạch và điều độ hệ thống điện

Trong những năm gần đây, nhờ chủ trương phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời mái nhà, Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế khuyến khích, giúp loại hình này bùng nổ với hàng trăm nghìn hệ thống, tương đương hàng nghìn MWp. Nhờ đó, hiện nay điện mặt trời mái nhà đã có bước phát triển vượt bậc, góp phần giảm áp lực cho hệ thống điện quốc gia, nhất là vào giờ cao điểm nắng nóng, tiết kiệm chi phí cho người dân, doanh nghiệp và bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, sự phát triển quá nóng của điện mặt trời mái nhà cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro như quá tải lưới phân phối, nguy cơ cháy nổ, ảnh hưởng đến chất lượng điện nếu thiếu quản lý. Vì vậy, trong giai đoạn 2024 - 2025, Bộ Công Thương đã tham mưu Chính phủ ban hành các nghị định, trong đó có Nghị định 58/2025 quy định rõ mọi đối tượng lắp đặt điện mặt trời mái nhà, dù nối lưới hay không, đều phải thông báo hoặc đăng ký với cơ quan chức năng. Đồng thời, chính quyền cấp tỉnh, xã có trách nhiệm thông tin đến từng hộ dân để tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện, giúp cơ quan quản lý - đặc biệt là ngành Điện - nắm bắt quy mô công suất và bảo đảm điều độ hệ thống điện quốc gia an toàn, ổn định.

Ông Nguyễn Bá Hoài - Phó phòng Năng lượng tái tạo, Công ty Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia (NSMO):

Cần thiết để dự báo, tính toán cân bằng hệ thống

Ở góc độ điều độ hệ thống điện quốc gia, việc có đầy đủ thông tin về điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu là vô cùng quan trọng. Các dữ liệu này là cơ sở dự báo công suất phát, tính toán cân bằng hệ thống, điều chỉnh điện áp, tần số và quán tính, qua đó bảo đảm cung cấp điện an toàn, ổn định cho người dân.

Thông số quan trọng nhất cần được cập nhật là quy mô lắp đặt. Từ đó, đơn vị điều độ có thể dự báo chính xác khả năng phát điện của các hệ thống trong từng khung thời gian, theo ngày, theo chu kỳ hoặc theo giờ gắn với diễn biến thời tiết. Nếu thiếu những thông tin cơ bản này, mô hình dự báo sẽ bị sai lệch, dẫn đến khó khăn trong việc lập lịch huy động, vận hành nguồn điện và tiềm ẩn nguy cơ mất cân bằng cung - cầu; có thể ảnh hưởng trực tiếp đến độ tin cậy và an toàn của hệ thống điện quốc gia.

Việc người dân và doanh nghiệp đăng ký, cung cấp thông tin không chỉ phục vụ quản lý nhà nước, mà còn giúp cơ quan điều độ có bức tranh toàn diện về sự phát triển nguồn điện phân tán. Đây là điều kiện quan trọng để đảm bảo mục tiêu cốt lõi: cung cấp điện an toàn, ổn định và bền vững cho toàn xã hội.

Ông Nguyễn Quốc Dũng - Trưởng ban Kinh doanh và Mua bán điện EVN:

Thiếu thông tin dẫn tới dự báo phụ tải thiếu chính xác

Nghị định 58/2025 ra đời là bước tiến quan trọng, tạo cơ sở pháp lý cho việc phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu. Với EVN, đây là giải pháp giảm áp lực cung ứng điện, giúp người dân tiết kiệm chi phí sử dụng điện. Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng bộc lộ nhiều bất cập. Thực tế cho thấy, mặc dù đã có khoảng 1.300 MWp điện mặt trời mái nhà được lắp đặt sau năm 2020, nhưng số hệ thống được người dân, doanh nghiệp thông báo đến EVN lại rất ít. Phần lớn số liệu EVN có được phải thông qua khảo sát, dẫn đến tình trạng thiếu chính xác trong dự báo phụ tải.

Công tác dự báo phụ tải là nền tảng để xây dựng kế hoạch vận hành và chuẩn bị nguồn điện. Khi không nắm rõ được lượng công suất điện mặt trời tự sản, tự tiêu, nguy cơ mất cân đối nguồn - phụ tải sẽ gia tăng, đặc biệt trong những thời điểm điện mặt trời không phát như khi trời nhiều mây, hoặc ban đêm. Điều này có thể gây khó khăn cho lưới truyền tải, phân phối và ảnh hưởng đến sự ổn định hệ thống điện.

Hiện nay, EVN đã xây dựng nhiều kênh để người dân dễ dàng đăng ký, từ cổng thông tin điện tử, ứng dụng đến các kênh trực tiếp. Tuy nhiên, để khắc phục triệt để, cần tăng cường tuyên truyền để người dân nhận thức được việc đăng ký không chỉ là thủ tục, mà còn là trách nhiệm chung nhằm bảo đảm an toàn, ổn định và phát triển bền vững của hệ thống điện quốc gia.

Ông Hà Đăng Sơn - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh:

Bảo đảm quyền lợi cho hộ sử dụng và cả xã hội

Việc thông báo hoặc đăng ký khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà không phải là thủ tục gây khó dễ, mà nhằm bảo đảm quyền lợi, an toàn cho hộ sử dụng và lợi ích chung của xã hội. Nhờ chuyển đổi số, thủ tục này hiện nay đơn giản, nhanh gọn, không phát sinh chi phí.

Người dân vừa được Nhà nước khuyến khích, hỗ trợ, vừa cần đồng thuận hợp tác với cơ quan chức năng trong việc đăng ký, chia sẻ thông tin. Cùng với đó, cơ quan quản lý cần ban hành hướng dẫn, quy trình thuận tiện, đẩy mạnh tuyên truyền để người dân thấy rõ lợi ích, hiệu quả của việc đăng ký, đồng thời thống nhất quy định về kỹ thuật, an toàn và phòng cháy chữa cháy.