Nơi mùa xuân luôn đến muộn

Còn nhớ, những ngày cuối năm 2015, nghe phong thanh, Nhà nước sẽ đưa điện ra ấp đảo, không ai dám tin đó là sự thật, nếu có cũng phải vài năm, thậm chí chục năm nữa. Ấy vậy mà, tháng 3/2016, trước ngày đóng điện gần một tháng, khi thấy bóng anh thợ điện áo cam loay hoay, vắt vẻo trên cột điện cao vút, bà con mới biết giấc mơ bao đời nay sắp trở thành hiện thực. Khi ấy, đứng dưới chân cột điện, bài hát vọng cổ ca ngợi những người thợ áo cam của ông Tư Huỳnh, một nghệ nhân đờn ca tài tử trong ấp đảo ra đời. Dân làng kéo đến mỗi lúc một đông, vừa nghe ông ca, vừa là để “mục sở thị” hành trình đưa điện về ấp đảo nhỏ bé này.

Từ hôm ấy, cả ấp đảo mất ăn, mất ngủ, hân hoan chờ đón “Ngày hội thắp sáng”. Ngày 29/04/2016, ánh điện bừng sáng, cả làng già trẻ, trai gái nườm nượp, chen chân  nhau đi ngắm bóng điện trên khắp các ngả đường. Niềm vui của bà con ấp đảo Thiềng Liềng còn được nhân lên khi trước ngày đóng điện, gần 100 đoàn viên, thanh niên ngành Điện đã tổ chức lắp điện miễn phí cho hơn 70 hộ dân có hoàn cảnh khó khăn trên đảo.

Câu chuyện “điện về” trở thành chủ đề được nhắc tới nhiều nhất ở Thiềng Liềng, đặc biệt trong những ngày này, khi nắng xuân ngấp nghé trên những mái nhà. Theo hồi tưởng của ông Nguyễn Văn Tư (73 tuổi), người dân trên ấp đảo: “Những năm trước đây, khi Sài Gòn đã nhộn nhịp không khí đón năm mới thì tại Thiềng Liềng, cuộc sống vẫn âm thầm giản dị. Giữa những dãy nhà nửa gạch nửa lá lụp xụp, không có một cửa hàng bán tạp hóa hay nhà nghỉ, nhà trọ. Không điện lưới, không nước máy, người từ trung tâm TP. Hồ Chí Minh muốn đến chúc Tết phải mất cả ngày trời vượt qua quãng đường khoảng 100 km bằng đường bộ và đường thủy. Chính vì thế, ngày Tết của người dân nơi đây cũng như ngày thường, không có nhiều khác biệt”.

“Có chăng, chỉ khi nghe tiếng pháo hoa được bắn lên bầu trời trong đêm Giao thừa mới thấy có không khí Tết ở Thiềng Liềng”. Đó là cảm nhận của bà Nguyễn Thị Bảy, người đã “bám trụ” trên ấp đảo này hơn 50 năm - “Bởi giáp Tết, nhiều người trong ấp vẫn phải ra đồng bán mặt cho đất, bán lưng cho trời trên những ruộng muối trắng tinh. Thế nhưng, cái nghèo đâu có buông tha! Và đó cũng là lý do, chúng tôi thường nói vui với nhau, Tết ở đây luôn đến chậm...” – Bà Nguyễn Thị Bảy tâm sự. 

Và cái Tết đầu tiên đến sớm...

Tết Nguyên đán Đinh Dậu ở ấp đảo Thiềng Liềng nhộn nhịp hơn hẳn những Tết trước đây. Hàng trụ điện nối dài chạy bao quanh ấp đảo đã thay thế dần những tấm pin năng lượng mặt trời. Có điện, cuộc sống của người dân nơi đây như được đổi đời, bước sang trang mới.

Đang dùng khăn lau chiếc đèn dầu làm bằng lon bia, vật dụng đã gắn bó với bà cả cuộc đời, rồi nhìn ra trụ điện thẳng tắp, dây được kéo từ đó về tận công tơ điện của nhà mình, bà Phan Thị Lệ, sống ở tổ 42, hồ hởi kể: “Đây là Tết lịch sử của dân ấp đảo. Tôi sống được mấy năm nữa đâu, nhưng mừng lắm. Bọn trẻ từ giờ trở đi sẽ được sống và học tập dưới ánh điện. Cây đèn dầu này cất vào tủ làm kỷ niệm được rồi”.

Ông Nguyễn Văn Trễ 81 tuổi, ngụ tổ 41 tâm sự, Tết năm nay càng mừng hơn vì lâu nay ông nghĩ chẳng bao giờ nhà ông có điện sử dụng cả ngày. Lúc xài điện mặt trời, cả ấp chỉ dùng được vài ba tiếng vào chiều tối. Ban ngày, nếu trời nóng quá thì phải quạt tay, ra bờ sông hóng gió hoặc đi tắm cho bớt nóng. Còn giờ thì khác, nhiều người tối nào cũng thức đến 9-10 giờ đêm coi tivi. Cả ấp không còn cảnh tối mù, nhà nhà đóng cửa ngủ sớm mỗi khi đêm xuống. Nhiều nhà đang mua thêm đèn điện bàn cho tụi nhỏ học bài.

Những ngày giáp Tết Đinh Dậu, ghé vào đâu trên ấp đảo Thiềng Liềng người ta cũng dễ dàng nhận thấy không khí hân hoan, mừng đón Tết đầu tiên có điện lưới quốc gia. Người người, nhà nhà rủ nhau đi sắm tivi, tủ lạnh, lời ca tiếng hát âm vang tới tận đêm khuya. Ghé thăm gia đình ông Tư Huỳnh, nghe ông ca vọng cổ, chúng tôi cùng uống trà và nhâm nhi vài hạt đậu phộng đựng trong chiếc đĩa nhỏ. Nếp sống quê kiểng của người đồng bằng vẫn còn nguyên ở đây, nhưng giờ đầy đủ hơn, no ấm hơn, trọn vẹn hơn nhờ ánh sáng của điện lưới quốc gia. 

Vào buổi tối, ánh sáng điện rực rỡ khắp nơi, bà con tụ tập ở miếu Ngũ Hành nghe câu lạc bộ Đờn ca Tài tử của ông Tư Huỳnh biểu diễn. Tiếng tăm về câu lạc bộ này vang xa tới nỗi, ông và các thành viên trong đội được mời về dự liên hoan biểu diễn hoài ở thành phố Hồ Chí Minh, ở miền Tây Nam bộ, thậm chí là ở Hà Nội để làm dày thêm vốn thực tiễn, văn hóa của hồ sơ đờn ca tài tử Nam bộ trong di sản văn hóa thế giới. Thế nhưng, vì trước đây chưa có điện, bà con ở Thiềng Liềng vẫn chưa được thưởng thức một buổi biểu diễn nào theo đúng nghĩa. 

Nay thì đã khác. Không chỉ “chiêu đãi” bà con, ông Huỳnh còn đãi cả bạn bè bốn phương bằng tiếng ca ngọt ngào của mình. Chẳng ai có thể ngờ, tiếng ca và tâm hồn ấy lại được lưu giữ qua bao năm đồng mặn, cỏ cháy, cách trở đìu hiu ở Thiềng Liềng. Cái tên Thiềng Liềng cũng do những người khai hoang thế hệ của ông Tư đặt cho, nghe như mảnh đất này gốc gác từ vùng trũng lầy của thuồng luồng, hà bá. Nếu không có những tiếng ca từ tâm hồn thánh thiện này, liệu con người có đủ sức chế ngự  thiên nhiên?

Ấp đảo Thiềng Liêng cũng là nơi cuối cùng của TP. Hồ Chí Minh được phủ điện lưới quốc gia. “Vùng trũng” điện lưới Thiềng Liềng từ nay không còn nữa, ấp đảo này sẽ không còn không khí ảm đạm của những ngày Tết đến muộn, thay vào đó là những ngày xuân bình an cùng ánh điện bừng sáng, như lời tâm sự xúc động của nghệ nhân đờn ca tài tử Tư Huỳnh: “Năm mới sắp đến, cuộc sống của người dân ấp đảo Thiềng Liềng đã thay đổi và sẽ còn thay đổi nhiều hơn nhờ có điện”. 

Theo TCĐL Chuyên đề Quản lý và Hội nhập