Đêm hút, ngày nghỉ
Gần đây, một số người dân làm nghề đánh bắt cá trên sông Đà đoạn chảy qua TP Hòa Bình thông tin tới Báo Quân đội nhân dân: Có hai tàu cuốc không được cấp giấy phép khai thác đêm nào cũng tổ chức hút cát, làm như vậy chẳng khác nào họ đang rút ruột lòng sông Đà.
Chiều 13/9, có mặt tại đoạn sông Đà nằm giáp ranh giữa hai phường Yên Hòa và Thịnh Lang của TP Hòa Bình, hình ảnh đầu tiên mà chúng tôi ghi nhận được là hai tàu cuốc với trang bị máy móc hiện đại đang đậu trên sông. Cách không xa là một sà lan nằm sát bờ phía Quốc lộ 70 (QL70). Hai bên bờ, ngay giáp mép nước, hàng chục bãi tập kết vật liệu xây dựng. Xe ô tô chở cát loại nhỏ ra vào tấp nập. Anh Nguyễn Phúc T, người địa phương, chỉ tay về hai tàu cuốc nói: “Đó, thủ phạm rút ruột lòng sông đó… Nhưng phải chờ đêm xuống họ mới hoạt động”.
Đúng như lời anh T. khi trời vừa tối, hai chiếc tàu cuốc khởi động máy móc rồi hối hả hoạt động. Chỉ trong phút chốc, cả khúc sông dài chỉ còn nghe tiếng máy chạy ầm ầm, mùi khói dầu cuộn vào không khí. Hành trình sục sạo lòng sông suốt đêm bắt đầu.
Khoảng 22 giờ đêm 13-9, tiếng máy gầm lên báo hiệu công suất tàu cuốc được đẩy cực điểm. Chúng tôi thuê một chiếc thuyền nhỏ, tiến sát nơi hai con tàu cuốc đang tua những gầu lớn đầy cát từ lòng sông lên. Chủ thuyền tên Th (32 tuổi) là người địa phương, làm nghề chài lưới từ nhỏ cho biết, hai tàu cuốc hoạt động trên đoạn sông này cả chục năm nay và chỉ làm việc khi đêm xuống. 30 phút sau, một chiếc sà lan tách tàu rời đi, chiếc sà lan đậu ven bờ lúc nãy mới nổ máy lừ đừ tiến ra, áp mạn tàu cuốc để sang cát. Quá nửa đêm, việc bơm cát hoàn tất, chiếc sà lan nổ máy ì ạch xuống mạn Phú Thọ. Tiếp tục một chiếc khác áp vào thế chỗ…
Theo tiết lộ của một chủ bến bãi, tàu cuốc mà nhóm cát tặc đang sử dụng là loại có nhiều gầu liên hoàn (khoảng 30 gầu), mỗi gầu khối lượng từ 0,85 - 1 m3. Thời gian tua một vòng khoảng 5 phút. Tính trung bình mỗi đêm, hai tàu cuốc này “rút ruột” lòng sông hàng ngàn m3 cát. Gần sáng, công việc rút ruột lòng sông kết thúc. Hai tàu cuốc tắt điện. Khúc sông Đà trải qua một đêm trân mình chịu nạn.
|
Tàu cuốc đang chờ đêm xuống để hút cát
|
Đêm 14/9, khoảng 19 giờ 30 phút, có mặt tại khu vực phường Thịnh Lang, chúng tôi tiếp tục ghi nhận tình trạng hai tàu cuốc hút cát trái phép trên sông Đà. Cả một khúc sông dài được bao phủ bởi đêm đen chỉ còn nghe tiếng “xịch xịch” của máy móc. Thi thoảng, ánh đèn pin trên hai tàu hút cát lướt qua.
Tới 22 giờ 30 phút, chúng tôi liên hệ với ông Bùi Quang Điệp, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hòa Bình và ông Nguyễn Văn Hải, Phó trưởng phòng Cảnh sát giao thông (PC67), Công an tỉnh Hòa Bình để cung cấp thông tin, địa điểm và hiện trạng khai thác.
Khoảng 23 giờ 46 phút, ông Nguyễn Văn Hải gọi báo tàu tuần tra của công an tỉnh đang hiện diện ở địa điểm giáp ranh hai phường Yên Hòa và Thịnh Lang, song không phát hiện tàu hút cát trái phép. Chúng tôi cho biết, hai tàu vừa ngừng hút cát trước đó.
Theo anh Nguyễn Phúc T, hai tàu hút cát đêm nào cũng làm việc, từ khoảng chập tối đến 6 giờ sáng hôm sau. Anh T khẳng định, 4 giờ 30 phút ngày 15-9, khi đi thể dục buổi sáng, vẫn thấy hai tàu cuốc nổ máy hoạt động hút cát bình thường. “Hoạt động hút cát ở đây đã diễn ra nhiều năm, đêm nào cũng vậy. Một tàu hút cát có trang bị máy hút, vòi, sào... rất dễ nhận biết và phân biệt với các loại tàu khác. Tại sao chúng tôi thấy mà lực lượng chức năng thì không?” - Anh T đặt câu hỏi.
Cơ quan chức năng nói gì?
Theo ông Bùi Quang Điệp, đoạn sông thuộc giáp ranh giữa hai phường Yên Hòa và Thịnh Lang rất gần đập thủy điện nên cấm mọi hoạt động khai thác cát. Cả tỉnh Hòa Bình hiện chỉ cấp phép khai thác cát cho 2 đơn vị ở địa phận huyện Kỳ Sơn. Tất cả tàu thuyền hút cát ở khu vực khác đều là trái phép.
Ông Điệp cho biết, các đối tượng khai thác cát lậu hoành hành trên sông Đà diễn ra ngày càng phức tạp, đặc biệt ở các khu vực giáp ranh với huyện Thanh Thủy (tỉnh Phú Thọ), huyện Ba Vì (TP Hà Nội), khu vực sông Mã giáp ranh Thanh Hóa, khu vực sông Bôi… Liên quan đến sự việc hai tàu cuốc hút cát trái phép ngay trong khu vực TP Hòa Bình, chỉ cách chân đập thủy điện chừng 3km, ông Điệp tỏ ra bất ngờ và cho biết sẽ yêu cầu kiểm tra để xử lý.
Đại tá Bùi Xuân Diệu, Trưởng phòng Cảnh sát Phòng chống tội phạm về môi trường (PC49), Công an tỉnh Hòa Bình cho biết, thực tế có hiện tượng khai thác cát trái phép trên địa bàn sông Đà, nhất là đoạn giáp ranh với tỉnh Phú Thọ. Thời gian qua, lực lượng chức năng đặc biệt là PC49 đã triển khai nhiều đợt thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác, kinh doanh vận chuyển cát sỏi lòng sông nhưng kết quả vẫn chưa được như mong đợi.
Thủy điện Hòa Bình là công trình cực kỳ quan trọng liên quan tới an ninh kinh tế-xã hội của đất nước. Hiện tượng khai thác cát trái phép dưới chân đập thủy điện chưa được ngăn chặn hiệu quả có thể gây tác hại khôn lường. Đã đến lúc các cơ quan chức năng của tỉnh Hòa Bình phải khẩn trương, quyết liệt vào cuộc chứ không thể thụ động và đổ lỗi "chưa như mong đợi" vì giáp ranh, lực lượng mỏng hay vì bất kỳ lý do nào khác để rồi xử lý qua loa, đuổi cho "cát tặc" chạy từ địa phương mình quản lý sang địa phương khác theo kiểu “bắt cóc bỏ đĩa”.