Tiết kiệm trên 1,7 tỷ m³ nước

Theo Tổng cục Thủy lợi, tính đến ngày 31/12/2019, tổng lượng nước tích được ở các hồ chứa của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trên lưu vực sông Hồng thiếu hụt khoảng 7,7 tỷ m³. Trong đó, các hồ trực tiếp vận hành xả nước vụ Đông Xuân thiếu hụt khoảng 4,14 tỷ m³.

Bên cạnh đó, mực nước trên các lưu vực sông ở phía Bắc cũng thiếu hụt khoảng 40% so với trung bình nhiều năm, gây nguy cơ hạn hán, thiếu nước cục bộ ở khu vực Bắc Bộ.

Để bảo đảm bổ sung nước cho hạ du theo kế hoạch, EVN đã tăng cường phát điện trước các đợt lấy nước để dâng mực nước hạ du sông Hồng. Dòng chảy trong các đợt lấy nước được duy trì cơ bản bảo đảm như yêu cầu, tạo điều kiện cho các công trình thủy lợi vận hành lấy nước. 

Theo ông Nguyễn Hồng Khanh, Cục trưởng Cục Quản lý công trình thủy lợi (Tổng cục Thủy lợi), thành công của mùa đổ ải năm nay là do lịch lấy nước của từng đợt được xác định phù hợp với kỳ triều cường, tính toán cụ thể bằng mô hình toán để xác định khoảng thời gian xả nước tiết kiệm nhất và phù hợp với nhu cầu lấy nước của các địa phương.

Các cửa lấy nước, hệ thống kênh dẫn nước trong các hệ thống công trình thủy lợi được đầu tư nạo vét tốt đã tạo thuận lợi cho việc dẫn nước vào ruộng. Bên cạnh đó, thời tiết có mưa với lượng mưa khá trên diện rộng toàn khu vực sau khi kết thúc đợt 1 lấy nước và các địa phương tận dụng nguồn nước thuận lợi vận hành công trình lấy nước nên tiến độ lấy nước được thực hiện nhanh, cao hơn cùng kỳ các năm gần đây.

Cần thay đổi cơ cấu mùa vụ

Ông Ngô Sơn Hải – Phó Tổng giám đốc EVN nhận định, trong những năm tới, do lòng dẫn sông Hồng đang bị xói sâu với tốc độ rất nhanh sẽ càng gây khó khăn cho công tác cấp nước đổ ải. Thực tế, đợt 1 cấp nước vừa qua, dù đã vận hành các nhà máy thủy điện (NMTĐ) theo đúng phương án tính toán của Viện Quy hoạch Thủy lợi nhưng những ngày đầu mực nước tại Hà Nội không đáp ứng được yêu cầu. Bên cạnh đó, tập quán làm đất khác nhau của các địa phương dẫn đến phải kéo dài thời gian lấy nước. 

Vì vậy, EVN kiến nghị Bộ NN&PTNT tiếp tục chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ, tập quán canh tác của bà con để đồng bộ và rút ngắn thời gian lấy nước. Đồng thời, nghiên cứu thực hiện các giải pháp công trình, cải tạo đầu tư xây dựng mới các trạm bơm chủ động lấy nước không phụ thuộc vào vận hành xả nước các nhà máy thủy điện. 

Kiến nghị Bộ TN&MT trình Thủ tướng phê duyệt sửa đổi quy định về vận hành các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Hồng trong thời kỳ xả nước gia tăng, theo hướng linh hoạt về mực nước yêu cầu và thời gian các đợt xả nước phù hợp với thực tế mực nước hạ du hệ thống sông bị hạ thấp.

Nhất trí với những kiến nghị của EVN, ông Nguyễn Văn Tỉnh - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi kiến nghị Bộ trưởng Bộ NN&PTNT giao Cục Trồng trọt chủ trì, phối hợp với các địa phương rà soát và thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng ở những vùng khó khăn về nguồn nước.

Đồng thời Tổng cục Thủy lợi cũng kiến nghị Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đề xuất Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phương có liên quan tiếp tục tạm dừng việc cấp phép mới khai thác cát; quản lý chặt chẽ tình trạng khai thác cát trái phép lòng sông thuộc lưu vực sông Hồng – Thái Bình. 

Các địa phương ưu tiên bố trí nguồn vốn để sớm đầu tư, xây dựng các công trình lấy nước chủ động cho các khu vực khó khăn về nguồn nước, không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa thủy điện; chỉ đạo quyết liệt hơn nữa trong việc tập trung lấy nước, tránh tình trạng kéo dài nhu cầu lấy nước khi các địa phương đã hoàn thành kế hoạch.

Kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ khẩn trương tổ chức thực hiện Đề tài nghiên cứu, đánh giá và đề xuất giải pháp phục hồi lòng dẫn hệ thống sông Hồng – Thái Bình nhằm nâng cao hiệu quả lấy nước của các công trình thủy lợi. 

Lê Việt