Thời điểm tháng 6/2016, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong công tác giám sát điều khiển vận hành hệ thống điện, thị trường điện Việt Nam. Đó là khi hệ thống SCADA/EMS do Tập đoàn Điện lực Việt Nam đầu tư mới (nhà cung cấp là OSI - Mỹ) được đưa vào khai thác sử dụng. Trước đó, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (EVNNLDC) đã chủ động đưa lực lượng kỹ sư sang Mỹ học tập và làm việc trực tiếp với các chuyên gia nước ngoài trong thời gian từ 1 đến 1,5 năm để có thể vận hành hiệu quả hệ thống SCADA/EMS và phối hợp cùng nhà thầu xây dựng hệ thống. 

Trong 5 năm qua, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia đã khai thác sử dụng hiệu quả hệ thống này, góp phần quan trọng trong công tác vận hành hệ thống điện, thị trường điện, đặc biệt là trong bối cảnh nguồn năng lượng tái tạo ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong tổng công suất đặt của hệ thống điện Việt Nam. Phục vụ công tác chỉ huy điều độ hệ thống điện quốc gia hiện nay, có gần 300 nhà máy điện với xấp xỉ 400 tổ máy, hơn 170 trạm biến áp 220 - 500kV với trên 400 máy biến áp được thu thập số liệu đầy đủ. Tại phòng điều khiển, các điều độ viên có thể giám sát, nắm bắt được sự thay đổi của từng tổ máy, máy biến áp, đường dây,…, từ đó đưa ra các mệnh lệnh điều độ nhanh - chính xác - kịp thời.

Không chỉ khai thác hiệu quả hệ thống SCADA/EMS đã được trang bị, EVNNLDC cũng thường xuyên nghiên cứu, sáng tạo, cải tiến các công cụ chạy trên nền hệ thống SCADA/EMS, nhằm tăng tính tự động hóa theo xu hướng phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ số. Đồng thời, tăng tính hiệu quả trong giám sát điều độ hệ thống điện thời gian thực, đáp ứng những yêu cầu mới và ngày càng cao trong công tác điều độ hệ thống điện với nhiều thách thức như hiện nay.

Cụ thể, EVNNLDC đã đưa vào nhiều ứng dụng hiệu quả trong công tác điều độ, vận hành hệ thống điện như: tự động điều khiển phát điện (OpenAGC), ứng dụng EMS tính toán lưới điện (OpenNet), ứng dụng mô phỏng đào tạo điều độ viên (OpenOTS).

Trong đó, OpenAGC với khả năng thực hiện điều khiển tự động các tổ máy phát điện theo nhiều chế độ khác nhau là ứng dụng đặc biệt quan trọng, giúp điều độ viên không chỉ giảm khối lượng công việc mà còn thực hiện tự động nhanh chóng, chính xác các lệnh điều độ, đặc biệt là trong bối cảnh các nguồn năng lượng tái tạo phát triển nhanh và mạnh.

Với quy mô hệ thống ngày càng lớn, cộng thêm tính không ổn định của các nhà máy điện năng lượng tái tạo, việc điều tần truyền thống sử dụng 1 nhà máy thủy điện (Hòa Bình, Sơn La) không đảm bảo an ninh hệ thống điện. Việc sử dụng OpenAGC để điều chỉnh tần số tự động thông qua nhiều tổ máy sẽ đảm bảo được tốc độ tăng giảm tải, cũng như lượng công suất dự phòng điều tần cần thiết. OpenAGC cũng đảm bảo việc huy động, hoặc tiết giảm các nguồn năng lượng đảm bảo sự công khai, minh bạch. Tính đến nay, 240 nhà máy điện (gồm các loại hình nguồn thủy điện, nhiệt điện than, nhiệt điện dầu, tuabin khí, năng lượng tái tạo) đã kết nối thành công AGC, trong đó hầu hết các nhà máy năng lượng tái tạo đều được kết nối.

Bên cạnh đó, EVNNLDC có các phòng điều khiển dự phòng tại cả 3 miền đất nước, nhằm đảm bảo hệ thống điện luôn vận hành an toàn, ổn định trong mọi tình huống. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch COVID hiện nay, các trung tâm dự phòng đã được kích hoạt song song với các trung tâm vận hành chính, cùng với hệ thống SCADA/EMS back up hoạt động ổn định và tin cậy.

Với sự phát triển ngày càng nhanh, mạnh của hệ thống điện, đặc biệt là yêu cầu ngày càng cao trong việc hiện đại hóa, số hóa trong công tác điều hành hệ thống điện, thị trường điện, EVNNLDC đã và đang tiếp tục ứng dụng và phát triển hệ thống SCADA/EMS hiện hữu; đồng thời thực hiện nhiệm vụ Tập đoàn Điện lực Việt Nam giao là tiếp tục quản lý dự án Hệ thống SCADA/EMS giai đoạn 4.

Trong công cuộc chuyển đổi số của Tập đoàn điện lực Việt Nam nói chung, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia cũng đã đẩy mạnh số hoá trên mọi lĩnh vực hoạt động như: ứng dụng AI và Big Data trong dự báo phụ tải, cũng như xử lý các trường hợp thiếu/nhiễu số liệu SCADA làm đầu vào cho các hệ thống dự báo phụ tải, hệ thống giám sát vận hành nguồn năng lượng tái tạo; đẩy mạnh văn phòng điện tử, triển khai hệ thống báo cáo nghiệp vụ thông minh (BI).

Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia phấn đấu đến năm 2025 cơ bản trở thành doanh nghiệp hoạt động theo mô hình doanh nghiệp số. 

Mạnh Hà - Xuân Bách - Xuân Đức - Chất Phát