Lưu trữ năng lượng là mảnh ghép quan trọng trong bức tranh phát triển năng lượng tái tạo của Ai Cập. Tháng 8 vừa qua, AMEA Power – nhà phát triển năng lượng tái tạo có trụ sở tại Dubai (UAE) – thông báo hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) dung lượng 300MWh đã chính thức đi vào hoạt động, đồng bộ với một nhà máy điện mặt trời công suất 500MW đưa vào vận hành từ cuối năm 2024.

Dự án mang tên Abydos BESS, do Trina Storage (thuộc Tập đoàn Trina Solar) cung cấp. Đây là dự án tích hợp điện mặt trời và lưu trữ năng lượng đầu tiên tại Ai Cập được xây dựng ở quy mô lớn, trực tiếp hòa lưới điện quốc gia, đặt tại tỉnh Aswan. Theo đại diện Trina Solar, dự án được hoàn thành trong 60 ngày, bất chấp điều kiện khắc nghiệt của khí hậu Bắc Phi, thiết lập một chuẩn mực mới về tốc độ triển khai BESS trong khu vực.

Ông Hussain Al Nowais, Chủ tịch AMEA Power cho biết, việc đưa vào vận hành Abydos BESS góp phần củng cố khả năng phục hồi của lưới điện Ai Cập, đồng thời hỗ trợ mục tiêu mở rộng năng lượng tái tạo quốc gia. Hiện AMEA Power đang triển khai hơn 2,6GW dự án năng lượng sạch tại nhiều quốc gia Trung Đông và châu Phi như Burkina Faso, Djibouti, Bờ Biển Ngà, Jordan, Maroc, Togo và Tunisia.

Hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) Abydos BESS là dự án tích hợp điện mặt trời và lưu trữ năng lượng đầu tiên tại Ai Cập. ẢNH: POWERMAG

Abydos BESS được đặc biệt thiết kế để phù hợp với điều kiện sa mạc khắc nghiệt với các tính năng như làm mát bằng chất lỏng thông minh, đảm bảo hiệu suất ổn định và độ tin cậy lâu dài. Hệ thống này cho phép lắp đặt nhanh và tích hợp liền mạch với các nhà máy điện mặt trời quy mô lớn.

Theo Bộ Điện lực và Năng lượng Tái tạo Ai Cập, quốc gia này đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt ít nhất 30% tổng nhu cầu năng lượng đến từ nguồn tái tạo. Ai Cập dự kiến vượt kế hoạch với tổng công suất 25,1GW năng lượng tái tạo, trong đó có 13,7GW điện gió, 8,5GW điện mặt trời, 2,8GW thủy điện, cùng 3,3GW lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS), cao hơn đáng kể so với mức công suất hiện có. 

Tại Hội nghị COP29 diễn ra vào tháng 11 năm 2024), Thủ tướng Ai Cập Mostafa Madbouly khẳng định sẽ nâng tỷ lệ năng lượng tái tạo của nước này lên 42% tổng nguồn điện vào năm 2030. Ông thẳng thắn cho biết nếu thiếu sự hỗ trợ quốc tế, nhiều hạng mục hạ tầng then chốt khó có thể hoàn thành, và gặp nhiều rủi ro.

Nguồn vốn quốc tế đang giúp Ai Cập từng bước tiến gần mục tiêu chuyển dịch năng lượng đầy tham vọng. Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) – thành viên của Nhóm Ngân hàng Thế giới (WB), đã cấp khoản vay 72 triệu USD cho dự án Abydos BESS. Giám đốc điều hành IFC - Makhtar Diop nhấn mạnh, dự án là hạ tầng thiết yếu để đáp ứng nhu cầu điện tăng cao vào mùa hè, củng cố lưới điện hiện tại, mở đường cho một tương lai năng lượng sạch và linh hoạt hơn.

"Dự án lớn Ai Cập" (Egypt Megaproject) - tổ hợp ba nhà máy điện khí đốt chu trình hỗn hợp từng được tạp chí POWER trao giải Nhà máy của năm 2019 (Plant of the Year 2019 nhờ quy mô lớn và tiến độ thi công kỷ lụ. Ảnh: POWERMAG

Tính đến cuối năm 2024, tổng công suất nguồn điện lắp đặt của Ai Cập đạt hơn 59GW, trong đó năng lượng tái tạo mới chỉ chiếm khoảng 11%. Phần lớn sản lượng điện vẫn đến từ nhiên liệu hóa thạch, đặc biệt là khí đốt tự nhiên và dầu mỏ. Riêng trong năm 2024, các nhà máy điện khí đốt đã đảm nhận tới 82% tổng sản lượng điện quốc gia. Nổi bật trong đó là “Siêu dự án Ai Cập” (Egypt Megaproject) với công suất 14,4GW – một tổ hợp ba nhà máy điện khí đốt chu trình hỗn hợp (combined cycle) đặt tại Beni Suef, New Capital và Burullus, do Siemens cùng các đối tác Ai Cập xây dựng. Công trình này từng được tạp chí POWER vinh danh là “Nhà máy của năm” vào năm 201

Cho đến khi Công viên Năng lượng Mặt trời Benban với công suất 1,8GW gần Aswan, đi vào vận hành cuối năm 2019, Ai Cập mới thật sự quan tâm tới năng lượng tái tạo. Dự án hàng tỷ đô la này được phát triển bởi hơn 30 công ty đến từ 12 quốc gia, nhiều nhà đầu tư trong số đó lần đầu tiên tham gia thị trường Ai Cập.

Benban được xem như đòn bẩy giúp thay đổi cán cân, thu hút sự chú ý của giới đầu tư quốc tế và thúc đẩy loạt dự án năng lượng sạch khác, trong đó có cơ sở lưu trữ Abydos BESS. Ai Cập hiện đang đón làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào năng lượng tái tạo với nhiều dự án điện gió và điện mặt trời mới.

Tháng 7/2025, Liên minh Năng lượng Gió Biển Đỏ (Red Sea Wind Energy Alliance) thông báo đã đưa vào vận hành thương mại trang trại điện gió trên bờ công suất 650MW gần Ras Ghareb, Ai Cập. Song song với dự án này, Liên minh Masdar – gồm tập đoàn năng lượng Masdar (UAE), Infinity Power và Hassan Allam Utilities – đang phát triển một trang trại điện gió 10GW tại Tây Suhag, được đánh giá là dự án điện gió trên bờ lớn nhất thế giới.

AMEA Power hiện cũng đang phát triển một trang trại điện gió 5GW tại Vịnh Suez, dự kiến đưa vào vận hành từ đầu năm sau. Song song, Alcazar Energy Partners (UAE) đã ký thỏa thuận với Công ty Truyền tải Điện Ai Cập (EETC) và Cơ quan Năng lượng Mới và Tái tạo để phát triển dự án điện gió trên bờ 2GW. Ngoài ra, Hassan Allam Holding và ACWA Power đang hợp tác triển khai một trang trại điện gió 1,1GW.

Ông Mahmoud Essmat, Bộ trưởng Điện lực và Năng lượng Tái tạo Ai Cập, thời gian qua đã tích cực làm việc với các tập đoàn quốc tế để mở rộng hợp tác. Mới đây, ông đã gặp gỡ quan chức Hy Lạp nhằm đánh giá tiến độ dự án kết nối điện Ai Cập – châu Âu. Theo giới chức Ai Cập, các hoạt động này nằm trong chiến lược quốc gia đưa đất nước trở thành trung tâm năng lượng khu vực, thông qua đa dạng hóa nguồn cung, tối đa hóa lợi ích từ tài nguyên, đồng thời tăng cường tính ổn định và khả năng phục hồi của lưới điện thông qua kết nối liên lục địa.

Tuấn An (Theo powermag.com)