Cựu Bộ trưởng Bộ Năng Lượng Vũ Ngọc Hải - Ảnh: VTCnews

Ông Vũ Ngọc Hải sinh năm 1931, quê quán tại TP Huế. Với người ngành điện, sự nghiệp và những dấu ấn mà ông Vũ Ngọc Hải để lại có nhiều cảm xúc đặc biệt.

Từng là Ủy viên Trung ương Đảng khóa VI, VII; đại biểu Quốc hội khóa VIII; Bộ trưởng Bộ Năng lượng (nay là Bộ Công Thương), ông Hải luôn được nhắc với vai trò là người đặt nền tảng xây dựng hệ thống đường truyền tải quốc gia liên miền từ Bắc đến Nam khi xây dựng đường dây 500kV mạch 1.

Người có công lớn với ngành Điện

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, nói về câu chuyện không vui khi nhắc lại việc ông Vũ Ngọc Hải phải chịu trách nhiệm với vai trò là người lập đề án đường dây truyền tải điện 500kV Bắc - Nam phải thôi nhiệm vụ bộ trưởng, ông Thái Phụng Nê - cựu Bộ trưởng Bộ Năng lượng - khẳng định: Ông Vũ Ngọc Hải là người có công với ngành điện.

Là người tiếp nối vai trò Bộ trưởng Bộ Năng lượng vào tháng 10/1992 và tiếp tục đảm nhiệm một nhiệm vụ hết sức nặng nề là tiếp tục hoàn thành dự án đường dây 500kV Bắc - Nam về đích đúng kế hoạch, ông Nê nói những nền tảng mà ông Hải - một lãnh đạo có đầu óc tổ chức giỏi, kiên trì trong mọi việc để triển khai nhiệm vụ thực hiện tổng sơ đồ điện 2 và đường dây 500kV mạch 1 - có ý nghĩa rất lớn.

Ông Nê nhấn mạnh đến công lao lớn nhất của ông Hải khi là người tổ chức, tạo nền tảng để hình thành bộ máy nhằm vận hành và thi công đường dây 500kV mạch 1. Đây là đường dây truyền tải Bắc - Nam đầu tiên, được xây dựng với công nghệ mới nhất, dài nhất tại thời điểm bấy giờ, đã hoàn thành chỉ trong hơn hai năm.

Nhắc lại khi đó đang công tác tại Nhà máy thủy điện Hòa Bình thì được điều động và bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Năng lượng, ông Nê cho hay việc ông Hải nhanh chóng đưa dự án vào quy hoạch điện 2, thúc đẩy nhanh việc triển khai dự án đã giúp giải quyết bài toán nan giải lúc bấy giờ là dư thừa điện ở Nhà máy thủy điện Hòa Bình, trong khi miền Trung và miền Nam thiếu điện nghiêm trọng.

Trong bối cảnh đầu năm 1990, tình trạng thiếu điện ở miền Nam ngày càng căng thẳng hơn khiến lúc đó người dân cứ truyền tai chuyện "hai đỏ, một tắt", tức là cứ hai ngày có điện thì một ngày mất điện.

Trong tình thế cấp bách, Chính phủ gấp rút lên phương án bổ sung nguồn điện hoặc xây dựng nhà máy mới, nhưng Bộ trưởng Bộ Năng lượng Vũ Ngọc Hải đã báo cáo với Thủ tướng Võ Văn Kiệt một phương án duy nhất là làm đường dây siêu cao áp.

Nhưng dự án được đề xuất đã có không ít hoài nghi và nhiều chuyên gia chưa tin vào khả năng làm đường dây dài tới hơn 1.000km chỉ trong thời gian ngắn khi chưa có nước nào trên thế giới làm được, trong khi giá thành rất cao mà điều kiện đất nước rất khó khăn.

Nhưng bằng sự tính toán kỹ lưỡng của các nhà khoa học, sự kiên trì của Bộ trưởng Vũ Ngọc Hải, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã quyết định triển khai và đầu năm 1992, công trình được Bộ Chính trị thông qua.

Thủ tướng Võ Văn Kiệt gắn huy hiệu đường dây 500kV cho ông Hải ngay tại trại giam Thanh Xuân (Hà Nội) - Ảnh: tư liệu gia đình ông VŨ NGỌC HẢI

Những nền tảng hoàn thiện hệ thống Bắc - Nam

Với Luận chứng kinh tế - kỹ thuật cho dự án đường dây 500kV Bắc - Nam được đưa ra, ông Thái Phụng Nê cho hay nguyên Bộ trưởng Vũ Ngọc Hải không chỉ bảo vệ được đề án mà còn trực tiếp chỉ đạo thực hiện dự án sau khi khởi công ngày 5/4/1992.

Chính sự bản lĩnh, kiên trì và quyết tâm đến cùng của vị bộ trưởng tiền nhiệm đã giúp ông tiếp nhận công việc và đưa dự án đi đến đích thành công sau 784 ngày đêm làm việc, đóng điện vào ngày 27/5/1994.

Trong bài viết với báo Tuổi Trẻ ngày 17/5/2014, cựu Bộ trưởng Vũ Ngọc Hải đã kể câu chuyện khi đang chịu án phạt tù ba năm, đích thân Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã vào thăm ông và gắn huy hiệu đường dây 500kV cho ông Hải ngay tại trại giam Thanh Xuân (Hà Nội) - chỉ một ngày sau khi dự án đóng điện thành công.

Ông kể đã chia sẻ niềm vui khi Thủ tướng Võ Văn Kiệt bày tỏ: "Hôm qua sướng quá không ngủ được nên sáng nay vào sớm thăm ông đây", rồi "mấy hôm trước lo quá cũng không ngủ được". Chiếc huy hiệu được Thủ tướng trao trên ngực áo ông Vũ Ngọc Hải và nhấn mạnh: "Ông là người đầu tiên vinh dự được gắn huy hiệu đường dây đấy".

Không chỉ vậy, vài tháng sau Phó thủ tướng Phan Văn Khải cũng vào thăm ông Vũ Ngọc Hải. Trong câu chuyện được chia sẻ ở những ngày tháng đó, ông nhận thấy tình người dành cho ông, khi 400 ngày trong tù không chỉ là Thủ tướng, Phó thủ tướng mà có tới 28 vị bộ trưởng, thứ trưởng và rất nhiều người dân, địa phương và doanh nghiệp vào thăm ông.

Đó là chuyện đoàn 30 người, chủ yếu là các giám đốc ở miền Nam, kéo nhau ra thăm ông. Khi đến cổng trại hỏi xin vào thăm, sợ bị khó dễ, đoàn người này bảo: "Chúng tôi là người nhà anh Hải từ Sài Gòn ra thăm". Thấy vậy giám thị trại chạy vào báo. Khi ông Hải ra tiếp thì thấy chẳng ai trong số họ quen biết cả.

Hỏi ra thì một ông trong đoàn đứng lên nói: "Kính thưa bộ trưởng, chúng tôi là các giám đốc, xí nghiệp ở miền Nam ra thăm bộ trưởng. Từ ngày miền Nam được "ăn" điện của miền Bắc thì nhà máy chúng tôi vận hành liên tục. Sướng lắm. Có được điều này một phần là nhờ công của bộ trưởng, vậy nên chúng tôi quyết định ra thăm anh chứ bà con thân quyến gì đâu".

Trong câu chuyện đó, ông Hải kể rằng đã không thể giấu được cảm xúc khi nghe những người miền Nam xa lạ nói những lời này.

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, ông Thái Phụng Nê cho biết cách đây hai tuần nghe anh em thông báo ông Vũ Ngọc Hải ốm nặng song do không ở Hà Nội nên ông chưa thể đến thăm.

Bởi vậy khi nghe tin bác Hải từ trần, ông cảm thấy có nhiều điều tiếc nuối và rất trân trọng một con người luôn trách nhiệm, tâm huyết với công việc.

Link gốc

Theo Báo Tuổi trẻ