Kỳ 3: Lưới điện quốc gia thông suốt từ Bắc vào Nam qua đường dây siêu cao áp 500kV mạch 1 (Giai đoạn 1986 – 1994)

Hệ thống điện quốc gia được hình thành trên cơ sở liên kết lưới điện các khu vực Bắc - Trung - Nam thông qua trục “xương sống” là đường dây tải điện 500 kV – một sự kiện đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của đội ngũ xây lắp, truyền tải, vận hành và điều độ hệ thống điện quốc gia.

Giai đoạn 1986 – 1990

Ngày 16/02/1987, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ra nghị quyết thành lập Bộ Năng lượng trên cơ sở hợp nhất Bộ Điện lực với Bộ Mỏ và Than. Ông Vũ Ngọc Hải được bổ nhiệm làm Bộ trưởng.

Ở miền Bắc, từ năm 1985 - 1988, tình trạng thiếu điện vẫn trầm trọng. Đến cuối tháng 12/1988, tổ máy 1 của Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình được đưa vào vận hành, tiếp theo đó, hàng năm đưa thêm từ 1 đến 2 tổ máy khác vào hoạt động, tăng thêm 20% sản lượng điện, tạo sự chuyển biến về chất của hệ thống điện miền Bắc. Ngoài ra, điện được đưa vào miền Trung góp phần giải quyết phần lớn tình trạng thiếu điện của khu vực này.

- Từ 1986-1990, thực hiện chủ trương điện phục vụ phát triển kinh tế, văn hoá miền núi, ngành Điện đã xây dựng và đưa vào vận hành đường dây 110kV Thái Nguyên - Cao Bằng, Trạm 110kV Tuyên Quang (năm 1990), các đường dây Mộc Châu - Mai Châu, Cẩm Phả - Tiên Yên và Trạm 110kV Tiên Yên…, nhờ đó điện lưới quốc gia (110kV) đã đến được miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Ở miền Trung, đến 30/9/1990, từ phía bắc miền Trung đã có 446km đường dây cao áp, gồm: 203km đường dây 220kV, 172km đường dây 110kV, 91 km đường dây mạch kép mới xây dựng và 4 trạm biến áp 110 kV với tổng dung lượng 73MVA đã đi vào vận hành an toàn.

Sau đó, đường dây Vinh - Đà Nẵng đưa vào vận hành an toàn, tăng thêm cho miền Trung 30 - 35MW. Từ đó, hằng ngày, miền Trung đã có sản lượng điện từ 600.000 - 700.000kWh, đáp ứng 80% nhu cầu điện năng của 4 tỉnh miền Trung. 

Ở miền Nam, đến hết năm 1990, công suất điện toàn miền là 1.031,8MW (trong đó thủy điện chiếm trên 50%). Nhà máy Thủy điện Trị An (400MW) đi vào hoạt động, các nguồn nhiệt điện, thủy điện khác được củng cố.

Lưới điện cao thế và trung thế được phát triển và mở rộng.

Từ 1986 – 1990, ngành Điện đã xây dựng thêm 93km đường dây 220kV, 850km đường dây 110kV, 476km đường dây 35kV, 2.042km đường dây 15kV đã và đang vận hành với 4 trạm biến áp 220kV (tổng 625MVA), 16 trạm biến áp 110kV (tổng dung lượng 1.037MVA), hàng chục trạm trung gian khác với tổng dung lượng 231,5MVA.

Giai đoạn 1991 - 1994

Ở miền Bắc, 8 tổ máy Thủy điện Hòa Bình đóng điện hòa vào lưới điện quốc gia, chính thức hoàn thành sau 15 năm xây dựng (20/12/1994).

Với chiều dài gần 1.500 km từ Hòa Bình đến Phú Lâm, đường dây tải điện siêu cao áp 500kV Bắc - Nam mạch 1 được khởi công xây dựng ngày 5/4/1992, khánh thành và đóng điện vận hành ngày 27/5/1994. Đây là công trình điện siêu cao áp đầu tiên, hoàn toàn mới về kỹ thuật và công nghệ đối với ngành Điện Việt Nam. Với việc hoàn thành xây dựng công trình trong 2 năm là một kỳ tích về tốc độ xây dựng, thể hiện sự quyết tâm, nỗ lực và trình độ trí tuệ của những người làm điện Việt Nam, được thế giới đánh giá là “đáng kinh ngạc”.

Hệ thống điện quốc gia từ đây được hình thành trên cơ sở liên kết lưới điện các khu vực Bắc - Trung - Nam thông qua trục “xương sống” là đường dây tải điện 500 kV – một sự kiện đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của đội ngũ xây lắp, truyền tải, vận hành và điều độ hệ thống điện quốc gia. 

Ngày 11/4/1994, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0) được thành lập, nhằm điều hành chung toàn hệ thống điện 3 miền. Giám đốc đầu tiên của A0 là ông Trần Minh Khâm.

Ở miền Trung, ngành Điện có những bước thay đổi mạnh, nhất là khi Thủy điện Vĩnh Sơn (66MW) đi vào vận hành cuối năm 1994. Sản lượng điện đến hết năm 1994 đạt 1,031 tỷ kWh, tăng 11 lần so với năm 1976. Trong đó, điện phục vụ cho công nghiệp tăng 14 lần, nông nghiệp tăng 17 lần, sinh hoạt tăng 7 lần. Sản lượng điện bình quân đầu người đạt 115 kWh/năm, tăng hơn 8 lần so với ngày mới giải phóng.

Ở miền Nam, những năm đầu thập niên 90 thế kỷ XX, thiếu điện trầm trọng. Ngành Điện đã đề nghị Chính phủ cho phép nhập 2 tua bin khí hỗn hợp lắp đặt tại Bà Rịa, hình thành Nhà máy Điện Bà Rịa (Vũng Tàu) 200MW; sau đó, Thủy điện Thác Mơ (150MW), 1 cụm tua bin khí của Nhiệt điện Thủ Đức (100MW) phát điện lên lưới, cùng với lượng điện tiếp nhận từ miền Bắc qua đường dây 500kV, tình hình thiếu điện ở miền Nam đã bị đẩy lùi. Từ năm 1990 – 1994, điện năng sản xuất tăng bình quân 12%/năm.

Kính mời quý độc giả tiếp tục theo dõi Kỳ 4: Đáp ứng đủ điện cho nhu cầu CNH – HĐH đất nước (Giai đoạn 1995 – 2015)

PV (tổng hợp)