Theo báo cáo mới nhất của Viện nghiên cứu năng lượng Ember, trong 6 tháng đầu năm, điện mặt trời toàn cầu tăng kỷ lục 31%, trong khi điện gió tăng 7,7%. Tổng sản lượng điện mặt trời và gió tăng thêm hơn 400TWh, cao hơn mức tăng nhu cầu điện toàn cầu trong cùng giai đoạn.

Các chuyên gia của Ember nhận định, kết quả này cho thấy thế giới hoàn toàn có khả năng giảm dần phụ thuộc vào các nguồn điện gây ô nhiễm, ngay cả khi nhu cầu sử dụng điện tiếp tục tăng mạnh, nếu duy trì được đà đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, thủy điện, sinh khối và địa nhiệt.

“Năng lượng tái tạo đang bắt kịp tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện toàn cầu,” bà Małgorzata Wiatros-Motyka, chuyên gia cao cấp về hệ thống điện của Ember, đồng thời là tác giả chính của báo cáo, chia sẻ.

Trong khi đó, tổng sản lượng điện từ nhiên liệu hóa thạch giảm nhẹ, dưới 1%, nhưng theo các chuyên gia, đây vẫn là dấu mốc quan trọng, cho thấy phát thải toàn cầu đang bắt đầu chững lại.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, điện mặt trời và điện gió toàn cầu tăng trưởng nhanh hơn mức tăng nhu cầu điện, đánh dấu bước tiến tích cực trong quá trình chuyển dịch năng lượng. Trong ảnh: Một trang trại điện mặt trời tại Hải Nam, tỉnh Thanh Hải, Trung Quốc.

Báo cáo của Ember được xây dựng từ dữ liệu điện hàng tháng của 88 quốc gia, chiếm phần lớn nhu cầu điện toàn cầu. Báo cáo chỉ ra các nguyên nhân khiến nhu cầu điện tiếp tục tăng nhanh gồm tăng trưởng kinh tế, sự phát triển của xe điện và trung tâm dữ liệu, dân số gia tăng ở các nước đang phát triển, cùng với nhu cầu làm mát lớn hơn trong bối cảnh nhiệt độ toàn cầu tăng cao.

Phân tích các thị trường năng lượng lớn

Theo báo cáo của Viện nghiên cứu năng lượng Ember, bốn nền kinh tế lớn gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Liên minh châu Âu (EU) và Hoa Kỳ hiện chiếm gần 2/3 tổng sản lượng điện và lượng phát thải CO₂ toàn cầu trong lĩnh vực điện.

Trong 6 tháng đầu năm, Trung Quốc bổ sung công suất điện mặt trời và điện gió nhiều hơn phần còn lại của cả thế giới, đồng thời giảm 2% sản lượng điện từ nhiên liệu hóa thạch. Ấn Độ cũng ghi nhận mức tăng kỷ lục về điện mặt trời và điện gió, vượt xa tốc độ tăng của nhu cầu điện, qua đó kéo giảm sản lượng điện từ than và khí. Ở cả hai quốc gia, ghi nhận lượng phát thải đều giảm.

“Trong nhiều năm qua, giới phân tích thường cho rằng năng lượng tái tạo chưa thực sự giúp giảm lượng điện sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch,” ông Michael Gerrard, Giám đốc Trung tâm Luật về Biến đổi khí hậu Sabin thuộc Đại học Columbia (Mỹ), nhận xét. “Nhưng báo cáo lần này cho thấy một bước chuyển hướng rất đáng khích lệ.”

Ngược lại, tại Hoa Kỳ, mức tăng nhu cầu điện lại vượt xa tốc độ phát triển nguồn năng lượng sạch, trong khi EU ghi nhận sản lượng điện gió và thủy điện sụt giảm, buộc hệ thống phải tăng sản lượng điện từ than và khí tự nhiên. Kết quả, phát thải CO₂ tại cả hai khu vực đều tăng trở lại.

Thách thức của thị trường năng lượng sạch tại Hoa Kỳ

Báo cáo của Ember chỉ ra rằng, thị trường năng lượng sạch Hoa Kỳ đang đối mặt nhiều trở ngại khi Chính quyền Tổng thống Donald Trump chuyển hướng chính sách liên bang ra khỏi lĩnh vực năng lượng tái tạo, đồng thời tăng cường khai thác than, dầu và khí đốt.

Các linh kiện tua-bin gió của một trang trại điện gió được tập kết tại cảng New London State Pier (bang Connecticut, Mỹ)

Chính quyền đã chấm dứt các chương trình hỗ trợ tài chính cho năng lượng sạch được ban hành dưới thời Tổng thống Joe Biden, bãi bỏ các quy định về khí hậu, và đình chỉ hàng loạt dự án điện gió. Song song đó, Nhà Trắng cũng nới lỏng quy định cho ngành khai thác than, cho phép các nhà máy nhiệt điện than và cơ sở phát thải lớn được miễn trừ tạm thời hai năm, thậm chí cấp thêm hàng triệu USD hỗ trợ hoạt động cho các nhà máy than.

Các chuyên gia cảnh báo, chính sách đảo ngược này có thể gây ảnh hưởng dài hạn. Ông Michael Gerrard cho biết: “Chính phủ đang thúc đẩy mạnh mẽ phát triển trí tuệ nhân tạo – lĩnh vực sẽ làm nhu cầu điện tăng đột biến – trong khi lại hạn chế các nguồn năng lượng mới rẻ nhất là điện gió và điện mặt trời. Điều này có nguy cơ tạo ra khoảng trống giữa cung và cầu điện năng.”

Theo bà Amanda Smith, chuyên gia cao cấp của Tổ chức nghiên cứu Project Drawdown, mặc dù gặp khó khăn, năng lượng tái tạo vẫn còn cơ hội mở rộng để thay thế dần nhiên liệu hóa thạch tại Mỹ. “Dù còn nhiều thách thức, năng lượng tái tạo vẫn có cơ hội mở rộng và thay thế dần nhiên liệu hóa thạch, ngay cả khi nhu cầu điện tăng. Tôi vẫn giữ thái độ thận trọng nhưng lạc quan rằng năng lượng sạch có thể tiếp tục phát triển ở Mỹ – và lạc quan hơn ở quy mô toàn cầu.”

Tuấn An (Theo AP News)