Vật liệu xây không nung (VLXKN) đã được sản xuất và ứng dụng trong ngành xây dựng, góp phần không nhỏ giúp giảm phát thải khí nhà kính, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường. VLXKN là các loại vật liệu được sản xuất mà không cần trải qua quá trình nung ở nhiệt độ cao như các loại gạch nung truyền thống. Các phương pháp sản xuất VLXKN thường là ép, đúc khuôn hoặc xử lý hóa học, giúp giảm thiểu mức độ tiêu thụ năng lượng so với phương pháp nung truyền thống. Những vật liệu này không chỉ có ưu điểm về mặt kỹ thuật mà còn góp phần tích cực vào việc bảo vệ môi trường, từ đó hỗ trợ cho mục tiêu phát triển bền vững.

Không chỉ giảm phát thải, VLXKN còn góp phần tích cực vào phát triển bền vững thông qua việc tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và năng lượng. Một số loại vật liệu xây dựng không nung, như gạch bê tông nhẹ, sử dụng các nguyên liệu tái chế hoặc phụ phẩm từ các ngành công nghiệp khác, chẳng hạn như xỉ than, tro bay, cát nghiền. Việc tái sử dụng các nguyên liệu này giúp giảm thiểu việc khai thác tài nguyên thiên nhiên, đồng thời góp phần xử lý rác thải công nghiệp, từ đó giảm thiểu gánh nặng môi trường.

Hơn nữa, các vật liệu này giúp tiết kiệm năng lượng trong suốt quá trình xây dựng và vận hành công trình nhờ vào các tính năng cách nhiệt và cách âm tốt, giúp các công trình sử dụng VLXKN duy trì nhiệt độ ổn định, giảm chi phí năng lượng trong mùa hè và mùa đông, đồng thời giảm bớt sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng không bền vững.

Sự phát triển của VLXKN cũng góp phần vào việc giảm chi phí vận hành các công trình, giúp đạt được hiệu quả kinh tế lâu dài. Các công trình sử dụng VLXKN có tuổi thọ cao hơn và ít chịu ảnh hưởng bởi sự xuống cấp của môi trường như ẩm mốc hay oxi hóa. Bên cạnh đó, nhờ vào khả năng chịu lực tốt và không bị ảnh hưởng nhiều bởi thời tiết, VLXKN giúp tăng cường độ bền của công trình, kéo dài tuổi thọ sử dụng mà không cần bảo dưỡng quá nhiều.

Mặc dù VLXKN mang lại nhiều lợi ích về mặt môi trường và kinh tế, việc ứng dụng rộng rãi các loại vật liệu này vẫn còn gặp phải một số thách thức. Một trong những khó khăn lớn là chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ sản xuất và cơ sở hạ tầng có thể cao hơn so với sản xuất gạch nung truyền thống. Điều này làm cho việc sử dụng VLXKN có thể không phải là sự lựa chọn ưu tiên trong một số trường hợp, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư hoặc các khu vực có ngân sách hạn chế.

Dù vậy, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và những nghiên cứu liên tục trong lĩnh vực vật liệu xây dựng, VLXKN đang ngày càng trở thành một xu hướng chủ đạo trong ngành xây dựng. Việc sử dụng vật liệu này không chỉ bảo vệ môi trường, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và năng lượng mà còn giúp giảm chi phí vận hành các công trình xây dựng. 

Theo Quyết định số 2171/QĐ-TTg ngày 23/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Chương trình phát triển VLXKN tại Việt Nam đến năm 2030 đã đặt ra mục tiêu đẩy mạnh sản xuất và sử dụng VLXKN để thay thế gạch đất sét nung, sử dụng hiệu quả tài nguyên đất nông nghiệp, giảm thiểu khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính và ô nhiễm môi trường; tận dụng phế thải từ các ngành công nghiệp, tiết kiệm nhiên liệu, đem lại hiệu quả kinh tế chung cho toàn xã hội. Mục tiêu cụ thể là đẩy mạnh sản xuất và sử dụng VLXKN thay thế một phần gạch đất sét nung đạt tỉ lệ 35-40% vào năm 2025, 40-45% vào năm 2030 trong tổng số vật liệu xây, đảm bảo tỉ lệ sử dụng VLXKN trong các công trình theo quy định; giảm phát thải khí CO2 vào năm 2025 là trên 2,5 triệu tấn/năm và năm 2030 là trên 3 triệu tấn/năm (so với sản xuất gạch nung với khối lượng tương đương)

Minh Khuê