Vì sao đất hiếm lại là nguyên liệu chiến lược của chuyển đổi xanh?

17:21, 11/11/2023

Đất hiếm, trước năm 2010, là loại vật liệu chủ yếu để sản xuất đèn huỳnh quang compact ba màu. Nhưng, khi đèn LED ra đời, đất hiếm không còn được sử dụng nhiều trong công nghiệp chiếu sáng. Những năm gần đây, đất hiếm trở nên “nóng” bởi nhu cầu ứng dụng trong lĩnh vực năng lượng sạch như sản xuất điện gió, ô tô điện.

Đất hiếm vốn gồm 17 nguyên tố hóa học (xếp theo thứ tự alphabet): Cerium (Ce); Dysprosium (Dy); Erbium (Er); Europium (Eu); Gadolinium (Gd); Holmium (Ho); Lanthanum (La); Lutetium (Lu); Neodymium (Nd); Praseodymium (Pr); Promethium (Pm); Samarium (Sm); Scandium (Sc); Terbium (Tb); Thulium (Tm); Ytterbium (Yb) và  Yttrium (Y).

Theo Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, trữ lượng đất hiếm của thế giới khoảng 120 triệu tấn, trong đó 5 quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới lần lượt là: Trung Quốc (37%),Việt Nam (18%), Brazil (18%), Nga (18%), Ấn Độ (5%). Các quốc gia khác có trữ lượng đất hiếm đáng kể (dưới 8 triệu tấn) như: Úc, Mỹ, Canada, Mỹ Latinh, châu Phi.

Mỏ Bayan Obo của Trung Quốc là nơi chứa 70% trữ lượng đất hiếm đã được phát hiện trên toàn cầu. Từ năm 1985, Trung Quốc đã bắt đầu khai thác đất hiếm và đến nay, quốc gia này vẫn đang khai thác 70% sản lượng đất hiếm, xử lý 87% số quặng khai thác trên thế giới. Năm 2017, Mỹ khởi động lại mỏ Mountain Pass - nơi có trữ lượng đất hiếm lớn nhất xứ cờ hoa, nhưng cũng chỉ khai thác và tuyển quặng. Việc tinh chế đất hiếm của Mỹ vẫn phải chuyển cho Trung Quốc bởi lí do độc quyền công nghệ chế biến sâu.

Trong hội thảo khoa học “Đất hiếm Việt Nam: Thực trạng công nghệ khai thác, chế biến và triển vọng” được tổ chức gần đây, GS.TS. Nguyễn Quang Liêm (Viện Khoa học vật liệu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam - VAST) nhận định: Nhu cầu ứng dụng đất hiếm sẽ tăng nhanh trong vòng 20 năm tới. Tương lai của đất hiếm không phải là 17 nguyên tố được sử dụng như nhau mà chỉ có một số trong số đó được sử dụng. Hơn nữa, lợi nhuận của đất hiếm không phải ở việc xuất khẩu đất hiếm, mà tập trung ở khâu ứng dụng đất hiếm vào các các sản phẩm công nghệ cao. Ví dụ, hai nguyên tố Neodymium (Nd) và Samarium (Sm) được ứng dụng trong sản xuất nam châm cường độ cao trong chế tạo ô tô điện và máy phát điện gió.

Mỗi turbine điện gió 2,5 MW cần khoảng 200 kg Neodymium (Nd) – 1 trong 17 nguyên tố của đất hiếm. Ảnh minh họa

Theo tính toán, trung bình mỗi ô tô điện cần khoảng 0,5 kg vật liệu đất hiếm cho động cơ điện. Theo đó, nếu Vinfast sản xuất 1 triệu xe điện thì cần khoảng 500 tấn đất hiếm. Trung bình mỗi turbine điện gió 2,5 MW cần nửa tấn nam châm, trong nửa tấn nam châm có khoảng 200 kg Nd mà giá trung bình của 1kg Nd là 128,40 USD/kg. Do đó, đối với các quốc gia đang tập trung thực hiện chiến lược chuyển đổi năng lượng, giao thông không phát thải thì việc chế biến sâu đất hiếm chứa một số nguyên tố như Nd, Dy, Pr... là rất cần thiết.

Theo Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), trữ lượng đất hiếm của Việt Nam khoảng 22 triệu tấn, các mỏ đất hiếm có quy mô từ trung bình đến lớn, chủ yếu là đất hiếm nhóm nhẹ, có nguồn gốc nhiệt dịch và tập trung ở vùng Tây Bắc. Các mỏ đất hiếm gốc và vỏ phong hóa phân bố ở Tây Bắc gồm Nậm Xe, Nam Nậm Xe, Đông Pao (Lai Châu), Mường Hum (Lào Cai), Yên Phú (Yên Bái). Một số quặng đất hiếm trong sa khoáng chủ yếu ở dạng monazit như điểm Bắc Bù Khạng (Nghệ An) và sa khoáng ven biển được coi là sản phẩm đi kèm và được thu hồi trong quá trình khai thác ilmenit. Mỏ đất hiếm Đông Pao có 13 nguyên tố (được sắp xếp theo thứ tự hàm lượng (g/tấn): La, Ce , Pr , Nd, Sm, Y, Eu, Gb, Tb, Dy, Ho, Er, Yb, trong đó Pr, Nd là các nguyên tố có giá trị cao. Hiện tại, Pr2O3 và Nd2O3 (99,9%) đang được bán với giá hơn 90.000USD/tấn.

Mỏ đất hiếm Nam Nậm Xe có các thành phần như: La, Ce, Pr, Nd, Sc, Y, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Er, Yb trong đó La, Ce chiếm 74%, Pr và Nd chiếm 21%. Mỏ Bắc Nậm Xe nếu khai thác hết có thể thu được hơn 100.000 tấn Pr2O3 và Nd2O3.

Việt Nam đang dần trở thành khu vực thu hút đầu tư cho các ngành xe điện, năng lượng sạch. Vì vậy, theo PGS.TS. Hoàng Anh Sơn - Phó Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu, vấn đề cốt lõi là cần phát triển nội lực công nghệ chế tạo đất hiếm (điện phân, nhiệt phân) đưa kim loại đất hiếm thành nguyên liệu chiến lược để nắm quyền chủ động trong hợp tác với quốc gia có nền công nghiệp công nghệ cao. Mặt khác, cần phát triển công nghệ chế tạo vật liệu, thiết bị ứng dựng đất hiếm cho ngành xe điện, điện gió, công nghiệp quốc phòng.


Kiều Anh

Share

Công điện 7671 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Mở tiếp 01 cửa xả đáy hồ thủy điện Tuyên Quang vào hồi 19h00 ngày 09/10/2025

Công điện 7671 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Mở tiếp 01 cửa xả đáy hồ thủy điện Tuyên Quang vào hồi 19h00 ngày 09/10/2025

Bộ Nông nghiệp và Môi trường có Công điện số 7671/CĐ-BNNMT ngày 09/10/2025, điện Giám đốc Công ty Thủy điện Tuyên Quang về việc mở tiếp 01 cửa xả đáy hồ thủy điện Tuyên Quang vào hồi 19h00 ngày 09/10/2025.


Hướng tới Đại hội Đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030

Hướng tới Đại hội Đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030

Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030 là Đại hội đầu tiên của Đảng bộ Chính phủ theo mô hình tổ chức mới, diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang nỗ lực phấn đấu, quyết tâm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu phát triển KTXH năm 2025 và 5 năm 2021-2025; thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.


Thái Nguyên: Nỗ lực cao nhất theo phương châm “nước rút tới đâu, khôi phục cấp điện tới đó”

Thái Nguyên: Nỗ lực cao nhất theo phương châm “nước rút tới đâu, khôi phục cấp điện tới đó”

Hoàn lưu bão số 11 (MATMO) đã gây ra tình trạng ngập úng, lũ lụt nghiêm trọng tại tỉnh Thái Nguyên, đồng thời gây thiệt hại không nhỏ đến lưới điện trên địa bàn. Hiện nay, công tác kiểm tra, sửa chữa và cấp điện trở lại cho người dân đang được Công ty Điện lực Thái Nguyên (PC Thái Nguyên) cùng các đơn vị được điều động từ Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) nỗ lực triển khai với phương châm nước rút tới đâu, khôi phục ngay tới đó.


EVNSPC: Tiếp tục chú trọng nâng cao trải nghiệm khách hàng

EVNSPC: Tiếp tục chú trọng nâng cao trải nghiệm khách hàng

Trong buổi làm việc với Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC) về công tác kinh doanh, dịch vụ khách hàng, ngày 8/10, Phó Tổng giám đốc EVN Ngô Sơn Hải ghi nhận những kết quả tích cực EVNSPC đã đạt được và yêu cầu Tổng công ty không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, hướng tới sự hài lòng của khách hàng.


Tuyên dương Đảng viên trẻ tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2025

Tuyên dương Đảng viên trẻ tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2025

Sáng ngày 8/10, tại Hà Nội, Đoàn Thanh niên Chính phủ tổ chức Lễ tuyên dương Đảng viên trẻ tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2025. Đây là hoạt động hướng tới chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Tại buổi lễ, có 3 cá nhân trong Tập đoàn Điện lực Việt Nam được khen thưởng.