Theo số liệu của tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember, các nguồn năng lượng sạch (bao gồm điện gió, điện mặt trời và thủy điện) đã tạo ra 9,88TWh điện trong tháng 10, cao hơn mức 9,82TWh điện sản xuất từ than và khí đốt. Lần đầu tiên, tỷ trọng điện từ các nguồn năng lượng tái tạo trong hệ thống điện Úc đã vượt các nguồn điện từ nhiên liệu hóa thạch. Đây được xem là dấu mốc lớn trong tiến trình chuyển dịch năng lượng của một quốc gia vốn giữ vai trò lớn trên thị trường xuất khẩu than và khí tự nhiên.

Kết quả này đến từ mức tăng 77% sản lượng điện sạch trong vòng 5 năm qua, đồng thời sử dụng nhiên liệu hóa thạch giảm 15% trong cùng giai đoạn. Sản lượng điện từ than – vốn chiếm tỷ trọng lớn trong hệ thống điện Úc – đã giảm xuống mức thấp nhất từ trước đến nay, góp phần đưa phát thải CO₂ từ ngành điện xuống còn khoảng 13,5 triệu tấn, thấp hơn đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái.

Một trang trại điện gió gần thủ đô Canberra, Úc. Ảnh: Reuters

Động lực tăng trưởng của năng lượng sạch tại Úc

Tốc độ mở rộng công suất nhanh đã thay đổi vị thế năng lượng tái tạo trong cơ cấu nguồn điện của Úc. Theo tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember, chỉ trong 5 năm (2019–2024), công suất điện sạch của Úc tăng gần gấp đôi, từ 32 lên 63,5GW – tốc độ tăng vượt chuẩn so với mặt bằng chung toàn cầu.

Năm 2015, năng lượng sạch chỉ đóng góp khoảng 14% trong cơ cấu điện của Úc – thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu (33,5%) và mức trung bình của khu vực châu Á (24%) thời điểm đó. Tuy nhiên đến cuối năm 2024, tỷ trọng điện sạch của Úc đã tăng lên 35,1%, vượt nhẹ mức trung bình của châu Á (34%) và tiệm cận mức trung bình toàn cầu (41%).

Từ năm 2020 đến nay, lượng điện từ các nguồn năng lượng sạch tại Úc tăng trung bình khoảng 13% mỗi năm – cao gấp đôi mức tăng trưởng bình quân toàn cầu. Úc đang dần rút ngắn khoảng cách với các quốc gia có tỷ trọng điện sạch cao trong cơ cấu nguồn điện.

Điện mặt trời và hệ thống lưu trữ năng lượng dẫn đầu

Trong nhóm các nguồn năng lượng tái tạo, điện mặt trời quy mô lớn là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng điện sạch của Úc trong thập kỷ vừa qua. Sản lượng điện mặt trời tăng bình quân khoảng 21% mỗi năm, cao hơn đáng kể so với mức tăng khoảng 13% của điện gió. Nhờ vậy, điện mặt trời đã vươn lên trở thành nguồn điện lớn thứ hai trong hệ thống điện Úc, chỉ đứng sau điện than.

Cùng với đó, hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) phát triển nhanh đã nâng cao rõ rệt khả năng vận hành lưới. Theo Rystad Energy, Úc hiện xếp thứ ba thế giới về công suất BESS quy mô tiện ích. 

Việc kết hợp điện mặt trời với hệ thống lưu trữ năng lượng cho phép hệ thống điện Úc chuyển từ vận hành bị động theo phụ tải sang vận hành chủ động theo kế hoạch, nhờ vậy tối ưu thời điểm phát điện, giảm phụ thuộc vào nguồn điện than và tăng độ ổn định, linh hoạt cho toàn hệ thống.

Tuấn An (Theo Reuters)