Kế hoạch 35 tỷ USD đưa điện đến 300 triệu người dân châu Phi

13:52, 09/02/2025

Cuối tháng 1 vừa qua, hơn một nửa lãnh đạo các quốc gia châu Phi đã tập hợp tại Dar es Salaam, Tanzania để công bố khoản đầu tư 35 tỷ USD nhằm mở rộng hệ thống điện trên toàn lục địa – khu vực có hơn nửa tỷ người vẫn chưa có điện.

Đây là cam kết tài chính lớn nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực điện lực của châu Phi, với mục tiêu cung cấp điện cho 300 triệu người dân trong vòng sáu năm.

Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu Phi cùng nhiều tổ chức tài chính khác cam kết cung cấp khoản vay lãi suất thấp để triển khai các lưới điện mini chạy bằng năng lượng mặt trời tại các khu vực nông thôn – nơi hạ tầng điện lưới quốc gia khó vươn tới. Một nửa số vốn sẽ được phân bổ cho loại hình này, giúp người dân tiếp cận nguồn năng lượng sạch với chi phí hợp lý. Ajay Banga, Chủ tịch Ngân hàng Thế giới, nhấn mạnh: “Nếu không có điện, không thể có việc làm, không thể có chăm sóc y tế hay đào tạo kỹ năng. Điện khí hóa chính là nền tảng cho mọi thứ".

Mục tiêu của chương trình là cung cấp điện cho 5 triệu người mỗi tháng – một tốc độ mà ngay cả Ngân hàng Thế giới cũng chưa từng đạt được. Tuy nhiên, giới chuyên gia ngành điện vẫn bày tỏ nhiều hoài nghi về tính khả thi của kế hoạch này.

Dự án điện khí hóa châu Phi không chỉ đối mặt với bài toán vốn, mà còn vướng mắc về cơ chế điều hành. Một ví dụ điển hình là trường hợp Husk Power Systems, công ty Mỹ chuyên phát triển lưới điện mặt trời mini, đã phải rút khỏi Tanzania sau khi chính phủ yêu cầu doanh nghiệp bán điện với giá tương đương công ty điện lực nhà nước, dù không được hưởng trợ cấp.

Không thể duy trì hoạt động ở mức giá thấp như vậy, Husk buộc phải bán lại tài sản với mức lỗ lớn, để lại nhiều hệ thống điện mini không hoạt động hoặc bị tháo dỡ. Câu chuyện của Husk phản ánh mâu thuẫn giữa chính sách giá điện và nhu cầu của người dân.

Một cơ sở của Husk từng cung cấp năng lượng cho Matipwili,Tanzania hiện đã đóng cửa 

Một trong những người dân bị ảnh hưởng, Mwajuma Mohamed, than thở: “Khi có điện, chúng tôi cảm thấy như những người bình thường. Tôi đã mua một chiếc TV, nhưng giờ nó lại nằm trong hộp.”

Bộ trưởng Năng lượng Tanzania, Doto Biteko, khẳng định chính phủ chỉ muốn giữ giá điện hợp lý và tránh lạm phát. Tuy nhiên, giới đầu tư cho rằng mô hình hiện tại khiến doanh nghiệp tư nhân khó tham gia, cản trở quá trình điện khí hóa.

Ở Matipwili, Tanzania, đường dây điện của Husk (bên trái) bị bỏ không, trong khi điện từ nhà cung cấp chính phủ (bên phải) hoạt động chập chờn, không ổn định

Điện mặt trời: Giải pháp nhưng chưa phải "chìa khóa vạn năng"

Trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh, 12 quốc gia châu Phi đã ký các hiệp định cải cách thị trường điện, cam kết cho phép khu vực tư nhân cạnh tranh sòng phẳng với doanh nghiệp nhà nước. Các nhà tài trợ hy vọng điều này sẽ tạo ra môi trường kinh doanh hấp dẫn hơn, thu hút đầu tư tư nhân vượt xa con số 35 tỷ USD.

Bên cạnh hệ thống điện mặt trời mini, khoản đầu tư cũng sẽ được dùng để mở rộng lưới điện quốc gia, trong đó có cả thủy điện và nhiệt điện từ nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, sự sụt giảm chi phí lắp đặt năng lượng mặt trời, nhờ vào ngành sản xuất tấm quang điện giá rẻ của Trung Quốc, vẫn là động lực chính thúc đẩy dự án.

Raj Shah, người đứng đầu Quỹ Rockefeller, nhận định: “Điện mặt trời ngày càng rẻ hơn và nhanh triển khai hơn so với việc xây dựng các nhà máy điện truyền thống”.

Điện mặt trời không chỉ có ưu thế về tốc độ triển khai mà còn giúp giảm thiểu phát thải khí nhà kính, phù hợp với xu hướng phát triển bền vững.

Rào cản về thể chế và tài chính

Dù có những cam kết mạnh mẽ, thách thức không chỉ đến từ các quốc gia châu Phi mà còn nằm ở chính sách tài trợ toàn cầu. Mỹ – nước đóng góp lớn nhất cho Ngân hàng Thế giới – có thể làm gián đoạn dòng vốn nếu chính quyền tiếp theo không ủng hộ năng lượng tái tạo và viện trợ quốc tế. Sự thay đổi chính trị tại Washington có thể tác động lớn đến số phận của chương trình điện khí hóa châu Phi.

Chủ tịch Ngân hàng Thế giới, Ajay Banga, chia sẻ về cuộc trò chuyện với các lãnh đạo châu Phi tại hội nghị năng lượng ở Kenya năm ngoái cho biết: “Nếu các bạn muốn duy trì vị trí lãnh đạo, các bạn cần tạo ra việc làm và cải thiện đời sống người dân. Tôi có thể giúp, nhưng các bạn phải hành động.”

Mô hình điện khí hóa nào phù hợp với châu Phi?

Kinh nghiệm tại Tanzania cho thấy rằng điện khí hóa phi tập trung – đặc biệt là lưới điện mini chạy bằng năng lượng mặt trời – có thể là giải pháp khả thi hơn so với mở rộng lưới điện truyền thống.

Ashvin Dayal, giám đốc chương trình năng lượng của Quỹ Rockefelle nhận định việc mở rộng lưới điện quốc gia đến các khu vực hẻo lánh không hiệu quả về mặt chi phí, trong khi lưới điện mini năng lượng mặt trời lại linh hoạt và có thể phục vụ ngay nhu cầu cấp thiết của người dân.

Bằng chứng là Husk Power Systems hiện đã rời khỏi Tanzania nhưng vẫn đang mở rộng hoạt động tại Nigeria và Cộng hòa Dân chủ Congo, nơi có khung pháp lý thuận lợi hơn.

Điện không chỉ là vấn đề kinh tế, mà còn là câu chuyện về công bằng xã hội. Thiếu điện không chỉ là một trở ngại cho tăng trưởng kinh tế, mà còn là một bất lợi nghiêm trọng trong cuộc sống hiện đại.


Nguyệt Hà (The New York Times)

Share

Sẽ trồng mới hơn 2.000 cây xanh tại Công ty Nhiệt điện Thái Bình

Sẽ trồng mới hơn 2.000 cây xanh tại Công ty Nhiệt điện Thái Bình

Chiều 19/3, tại huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình, Công ty Nhiệt điện Thái Bình phối hợp Đoàn Thanh niên Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tổ chức phát động phong trào trồng cây "Vì một Việt Nam xanh".


Dự án Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng tăng khả năng công suất phủ đỉnh cho hệ thống điện Quốc gia

Dự án Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng tăng khả năng công suất phủ đỉnh cho hệ thống điện Quốc gia

Dự án Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng (xây dựng tại tỉnh Hòa Bình) đang được Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Ban Quản lý dự án Điện 1 (EVNPMB1) tích cực triển khai. Dự kiến đưa vào vận hành cuối năm nay, Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng sẽ tăng khả năng khai thác công suất phủ đỉnh cho hệ thống điện quốc gia, nâng cao khả năng điều tần, độ an toàn, ổn định và hiệu quả vận hành hệ thống điện.


Công ty Điện lực Bình Dương: Phối hợp phát động hưởng ứng Chiến dịch Giờ trái đất 2025

Công ty Điện lực Bình Dương: Phối hợp phát động hưởng ứng Chiến dịch Giờ trái đất 2025

Ngày 17/3, Công ty Điện lực Bình Dương phối hợp cùng Tỉnh Đoàn Bình Dương và Trung tâm mua sắm Aeon mall Bình Dương Canary tổ chức Lễ phát động hưởng ứng Chiến dịch Giờ trái đất năm 2025 với thông điệp “Chiến dịch xanh – Tương lai xanh” tại Trung tâm hội nghị và triển lãm tỉnh Bình Dương.


Đảng ủy EVN: Họp rút kinh nghiệm đại hội điểm nhiệm kỳ 2025 – 2030

Đảng ủy EVN: Họp rút kinh nghiệm đại hội điểm nhiệm kỳ 2025 – 2030

Ngày 19/3, tại Hà Nội, đồng chí Nguyễn Hữu Tuấn – Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy EVN chủ trì họp với các tổ chức đảng trực thuộc Đảng bộ EVN, để rút kinh nghiệm trong công tác tổ chức đại hội sau 2 đại hội điểm cấp cơ sở vừa qua.


Lãnh đạo EVN làm việc với Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn về công tác vận hành mùa khô năm 2025

Lãnh đạo EVN làm việc với Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn về công tác vận hành mùa khô năm 2025

Ngày 19/3, tại Thanh Hóa, ông Đinh Thế Phúc - Thành viên HĐTV EVN, ông Ngô Sơn Hải - Phó Tổng giám đốc EVN đã làm việc với Công ty Nhiệt điện Nghi Sơn (Tổng công ty Phát điện 1) về công tác chuẩn bị nhiên liệu, vận hành, bảo dưỡng sửa chữa, đảm bảo điện mùa khô năm 2025.