Page 41 - Cẩm nang Chăm sóc sức khỏe ban đầu cho CBCNV trong Tập đoàn Điện lực Việt Nam

- Cung cấp năng lượng: protein là nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể,
khi nguồn cung cấp năng lượng từ glucid và lipid không đủ.
c) Vai trò của lipid

Lipid là hợp chất hữu cơ không chứa nitơ mà thành phần chính là triglycerid
(este của glycerol và các acid béo). Căn cứ vào các mạch nối đôi trong phân tử

acid béo mà người ta phân chia acid béo thành các acid béo no hoặc acid béo
không no. Acid béo no không có mạch nối đôi nào, ví dụ acid butiric, capric,
caprilic, loric, myristic, panmitic, stearic. Các acid béo không no có ít nhất một
nối đôi, ví dụ acid oleic. Acid béo no thường có nhiều trong thực phẩm có nguồn

góc động vật, trong khi acid béo không no thường có trong thực phẩm có nguồn
gốc thực vật, dầu mỡ cá.

Acid béo không no nhiều nối đôi như linoleic, α-linolenic, arachidonic và
đồng phân của chúng là acid béo không no cần thiết vì cơ thể không tự tổng hợp
được. Các photphatit tiêu biểu là lectitin, sterid được coi là thành phần lipid cấu
trúc. Trong dinh dưỡng, người ta còn hình thái khái niệm lipid thấy được (visible)
chỉ các chất bơ, mỡ, dầu đã chiết xuất khỏi nguồn gốc của chúng và lipid không

thấy được (invisible) chỉ các chất béo hỗn hợp trong khẩu phần thực phẩm như
chất béo trong hạt lạc, vừng, đậu, hạt điều….

Vai trò dinh dưỡng của lipid
- Cung cấp năng lượng: lipid là nguồn năng lượng cao, 1g lipid cho 9 kcal.
Thức ăn giàu lipid cần thiết cho người lao động nặng, cho những đối tượng trong

thời kỳ phục hồi dinh dưỡng, cho phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú và trẻ nhỏ.
Lipid trong mô mỡ còn là nguồn dự trữ năng lượng sẽ được giải phóng khi nguồn
cung cấp từ bên ngoài tạm thời bị ngừng hoặc giảm sút.

- Tạo hình: lipid là cấu trúc quan trọng của tế bào và của các mô trong cơ
thể. Mô mỡ ở dưới da và quanh cách phủ tạng là một mô đệm có vai trò bảo vệ
nâng đỡ các mô của cơ thể khỏi những tác động bất lợi của môi trường bên ngoài

như nhiệt độ hoặc sang chấn.
- Điều hòa hoạt động của cơ thể: lipid trong thức ăn cần thiết cho sự tiêu

hóa và hấp thu của những vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, E, K.
Cholesterol là thành phần của acid mật và muối mật, rất cần cho quá trình tiêu hóa
và hấp thu các chất dinh dưỡng ở ruột. Lipid còn tham gia vào thành phần của
một số hormon loại steroid, lipid còn cần cho hoạt động bình thường của hệ nội
tiết và sinh dục.

- Chế biến thực phẩm: lipid rất cần thiết để chế biến nhiều loại thức ăn, tạo
cảm giác ngon miệng và làm chậm cảm giác đói sau bữa ăn.

23