Song song với việc khai thác các nguồn năng lượng sơ cấp để đáp ứng nhu cầu về năng lượng của nền kinh tế và toàn xã hội, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là một giải pháp thiết thực giúp cải thiện hiệu quả của nền kinh tế, đồng thời giúp bảo tồn nguồn năng lượng quốc gia, bảo vệ môi trường và giảm phát thải khí nhà kính, đóng góp cho công cuộc giảm thiểu các tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu.
Nhận thức được những giá trị đó, rất nhiều doanh nghiệp đã áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều doanh nghiệp triển khai các giải pháp tiết kiệm điện một cách thờ ơ, đối phó, chưa thực sự quan tâm đến hiệu quả mà tiết kiệm năng lượng mang lại cho doanh nghiệp.
Ông Trịnh Quốc Vũ - Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương đã có những chia sẻ về vấn đề này.
PV: Xin Ông cho biết tầm quan trọng của việc tiết kiệm năng lượng trong bối cảnh như hiện nay?
Ông Trịnh Quốc Vũ: Tiết kiệm năng lượng đã và đang được coi là những trụ cột quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Đối với Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta đã xác định được tầm quan trọng của sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả từ rất sớm thông qua việc ban hành các khung pháp lý về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Cụ thể là luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã được ban hành từ năm 2010, có hiệu lực từ năm 2011. Dưới luật thì có một hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật như các nghị định của Thủ tướng chính phủ, thông tư của Bộ Công Thương và các bộ ngành cũng được xây dựng và ban hành tương đối đồng bộ và kịp thời để thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã phê duyệt và tổ chức thực hiện những chương trình mục tiêu quốc gia, Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả từ giai đoạn 2006 cho đến nay.
PV: Đến nay có thể nói chúng ta đã có một hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật đầy đủ và kiện toàn để thúc đẩy thực hiện các giải pháp tiết kiệm năng lượng, trong đó, vai trò tiết kiệm năng lượng trong công nghiệp luôn được coi là trọng tâm. Điều này được thể hiện như thế nào thưa ông?
Ông Trịnh Quốc Vũ: Vai trò của các doanh nghiệp trong việc tiết kiệm năng lượng đã được quy định trong luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, trọng đó tập trung vào các doanh nghiệp có quy mô lớn, các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm - đây là các cơ sở sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, đơn vị vận tải có tiêu thụ năng lượng tổng cộng trong một năm quy đổi ra 1.000 tấn dầu tương đương (1.000 TOE) trở lên; các công trình xây dựng được dùng làm trụ sở, văn phòng làm việc, nhà ở; cơ sở giáo dục, y tế, vui chơi giải trí, thể dục, thể thao; khách sạn, siêu thị, nhà hàng, cửa hàng có tiêu thụ năng lượng tổng cộng trong một năm quy đổi ra 500 tấn dầu tương đương (500 TOE) trở lên.
Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã quy định những cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm phải có trách nhiệm thực hiện các giải pháp để tiết kiệm năng lượng, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng. Cụ thể, cần xây dựng, thiết lập và duy trì hệ thống quản lý năng lượng trong cơ sở và có trách nhiệm kiểm toán năng lượng ít nhất 5 năm 1 lần dựa trên các giải pháp tiết kiệm năng lượng được đề cập trong báo cáo kiểm toán năng lượng.
Ngoài ra, từ năm 2014 đến nay, Bộ Công Thương đã xây dựng và ban hành 07 thông tư quy định định mức tiêu hao năng lượng cho các ngành công nghiệp trọng điểm, tiêu thụ nhiều năng lượng bao gồm: ngành hóa chất, ngành thép, ngành sản xuất rượu bia, nước giải khát, ngành nhựa, ngành sản xuất giấy, ngành chế biến thủy hải sản và ngành sản xuất đường mía.
Trong giai đoạn sắp tới, chúng tôi sẽ tiếp tục rà soát để hiệu chỉnh lại định mức tiêu thụ năng lượng của các ngành này sao cho phù hợp với điều kiện phát triển của từng ngành. Đồng thời, rà soát để xây dựng và kiện toàn hệ thống quy định về định mức sử dụng năng lượng cho các ngành công nghiệp khác có tiềm năng tiết kiệm năng lượng.
PV: Ông đánh giá như thế nào về ý thức tiết kiệm năng lượng và thực trạng sử dụng năng lượng của doanh nghiệp trong thời gian qua?
Ông Trịnh Quốc Vũ: Về ý thức tiết kiệm năng lượng, qua công tác kiểm tra giám sát thực thi các quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, chúng tôi thấy rằng ý thức chấp hành pháp luật về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả của các doanh nghiệp nói riêng và của toàn cộng đồng nói chung đã được nâng cao rõ rệt so với trước đây. Điều này thể hiện cụ thể qua các khảo sát của Bộ Công Thương, theo đó, trên 90% người dân đã hiểu được lợi ích của tiết kiệm năng lượng và đã nắm bắt được các giải pháp để tiết kiệm năng lượng. Nhiều doanh nghiệp đã quan tâm, đầu tư công nghệ để tạo ra các sản phẩm hiệu suất năng lượng cao giúp tiết kiệm năng lượng.
Tuy nhiên, thực trạng sử dụng năng lượng của nhiều doanh nghiệp vẫn còn hạn chế. Mặc dù hầu hết các doanh nghiệp đã nhận thức được về vai trò của tiết kiệm năng lượng, nhưng từ nhận thức đến hành động vẫn còn có khoảng cách lớn. Bên cạnh đó vẫn còn không ít doanh nghiệp thực hiện các quy định theo kiểu đối phó, chưa thực sự quan tâm đến hiệu quả mà tiết kiệm năng lượng mang lại cho doanh nghiệp. Vì thế, tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong các ngành này vẫn còn rất lớn, vẫn còn khoảng 20-30%. Do đó, Bộ Công Thương chúng tôi vẫn còn rất nhiều việc phải làm để giải quyết vấn đề này.
PV: Xin Ông hãy chia sẻ cụ thể hơn về một số giải pháp Bộ Công Thương sẽ phải làm trong thời gian sắp tới?
Ông Trịnh Quốc Vũ: Trong thời gian sắp tới, Bộ Công Thương chúng tôi sẽ tập trung vào các giải pháp sau:
Giải pháp 1: Rà soát, xây dựng và hoàn thiện các khung pháp lý về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Cụ thể là rà soát và kiến nghị một số nội dung để sửa đổi luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Giải pháp 2: Tập trung tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật tới các doanh nghiệp, các địa phương trên toàn quốc. Phối hợp với Sở Công Thương các địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thi hành các quy định của luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả
Giải pháp 3: Thông qua các nguồn lực của Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực cho cán bộ các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương và các cán bộ quản lý năng lượng tại các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm tại các doanh nghiệp. Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên ngành về các giải pháp quản lý công nghệ trong tiết kiệm năng lượng để giúp cho doanh nghiệp có thể áp dụng các sáng kiến, giải pháp, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng của doanh nghiệp
Giải pháp 4: Kiến nghị với cấp có thẩm quyền để xây dựng và thực thi các cơ chế về tài chính, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận được với các cơ chế tài chính ưu đãi, để đầu tư vào các giải pháp công nghệ tiết kiệm năng lượng, thay thế các dây chuyền, máy móc cũ bằng hệ thống máy móc hiện đại, hiệu quả sử dụng công nghệ cao hơn.
Với sự tích cực từ phía các cơ quan quản lý, đặc biệt là sự nỗ lực và nhận thức của chính doanh nghiệp, chúng ta tin tưởng rằng, hiệu quả sử dụng năng lượng trong các ngành công nghiệp tại Việt Nam sẽ nâng cao trong thời gian tới.
PV: Xin cảm ơn ông!