Từ những bất cập…
Đảm bảo an ninh năng lượng bền vững là "bài toán nan giải" của Việt Nam. “Cái thiếu và yếu của chúng ta chính là một quy hoạch tổng thể hệ thống năng lượng quốc gia”. Nhiều chuyên gia đầu ngành Năng lượng có chung quan điểm là “quy hoạch” đang đòi hỏi sớm có sự điều chỉnh phù hợp.
Đến nay, Việt Nam đã có 7 quy hoạch ngành Điện, 5 quy hoạch ngành Than, 3 quy hoạch ngành Dầu khí, 1 dự thảo Quy hoạch phát triển năng lượng mới & tái tạo và Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia được phê duyệt lần đầu tiên vào năm 2007. Tuy nhiên, các quy hoạch này đều được xây dựng một cách độc lập, từ khi còn chưa có chiến lược phát triển năng lượng quốc gia nên sự liên kết và cân đối chung còn yếu.
|
Quy hoạch ngành Năng lượng đang theo "quy trình ngược", gây nhiều bất cập - Ảnh: PV
|
Ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) cho rằng, quy hoạch ngành Điện,Than, Dầu khí… đang có những bất cập. Thông thường muốn có quy hoạch điện hợp lý phải sau thời gian phê duyệt quy hoạch phát triển phân ngành năng lượng sơ cấp như than, dầu khí… mới đồng bộ. Tuy nhiên, năm 2011 chúng ta có Quy hoạch điện VII, nhưng đến đầu năm 2012 mới có Quy hoạch ngành Than giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn 2030.
Hiện nay tổng công suất nguồn điện cả nước là 27.000 MW, tổng sản lượng điện hàng năm khoảng trên 100 tỉ kWh/năm (năm 2012 là 117,85 tỉ kWh; năm 2013 dự kiến khoảng 130,53 tỉ kWh). Dự kiến, đến năm 2020 là 330 tỉ kWh, năm 2030 là 695 đến 834 tỉ kWh. Theo ông Ngãi, từ mốc trên 100 tỉ kWh hiện hành đến mốc xấp xỉ 700 tỉ kWh là chặng đường khá gian nan. Do vậy, vị chuyên gia này cho rằng, Quy hoạch điện VII là quá sức các ngành: Điện, Than, Dầu khí, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế đang chững lại do khủng hoảng.
Gỡ “nút thắt” - Cách nào?
Trước những bất cập đã nêu, việc xây dựng và quản lý thống nhất một quy hoạch chung cho ngành Năng lượng là hết sức cần thiết.
Đề nghị Chính phủ sớm chỉ đạo hiệu chỉnh, bổ sung, hoàn thiện và lập mới đồng bộ về thời gian Quy hoạch các phân ngành năng lượng giai đoạn 2011 – 2020 có xét đến năm 2030, nhằm vào mục tiêu tổng quát và các mục tiêu cụ thể của Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia. Việc làm này sẽ hỗ trợ tích cực trong việc tính toán các nhu cầu năng lượng các năm 2015 - 2020 có xét đến 2030 và tầm nhìn đến 2050 nhằm phục vụ cho phát triển bền vững các ngành kinh tế.” – ông Ngãi kiến nghị.
Còn theo GS. Trần Đình Long – Phó chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam: Khó khăn lớn nhất hiện nay đó là sự chuẩn bị các loại nhiên liệu - năng lượng sơ cấp cho phát triển nguồn điện đang thiếu sự cân đối hợp lý. Điển hình như, lượng than chuẩn bị cung cấp cho các dự án nhà máy nhiệt điện chạy than trong Quy hoạch phát triển Điện lực 2011-2020, tầm nhìn 2030 (Quy hoạch điện VII) đã ngoài tầm kiểm soát của Vinacomin.
Bên cạnh đó, yếu tố “giá” cũng đang còn là vấn đề khó đối với các ngành năng lượng, nhất là giá điện và giá than bán cho sản xuất điện, mặc dù Chính phủ đã có nhiều biện pháp tháo gỡ trong những năm gần đây. Giá bán sản phẩm chưa phản ánh đúng chi phí sản xuất và chưa đem lại lợi nhuận không chỉ gây khó khăn cho doanh nghiệp mà còn là rào cản trong thu hút đầu tư nước ngoài.
“Nếu không đẩy nhanh thêm quá trình tháo gỡ về chính sách giá, hàng chục nhà máy điện BOT trong quy hoạch có nguy cơ... đắp chiếu. Đơn giản vì chẳng nhà đầu tư nước ngoài nào dám nhảy vào làm điện nếu chúng ta mua điện của họ với giá chỉ bằng 75-80% giá thành” – Chủ tịch VEA nhấn mạnh.
|
TS Đoàn Văn Bình - Viện trưởng Viện Khoa học Năng lượng:
Vấn đề an ninh năng lượng chỉ có thể đạt được nếu nhóm biện pháp về đảm bảo nguồn cung - đáp ứng nhu cầu hợp lý thông qua hệ thống sử dụng năng lượng. Như vậy, các phân ngành năng lượng phải sở hữu nội lực mạnh mẽ, chủ động hoàn toàn đầu tư, tài chính, nhân sự… và phần nào là giá thành thương phẩm.
TS. Võ Trí Thành – Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM): Nên thị trường hóa giá bán sản phẩm năng lượng…
Cái khó của các ngành Điện, Than, Xăng dầu hiện nay là ở chỗ chúng ta đang nửa bao cấp, nửa theo cơ chế thị trường nên khó có sự minh bạch. Thực ra, nếu bao cấp thì Nhà nước hãy bao cấp toàn bộ, còn quyết định thị trường hóa thì hãy để các trụ cột năng lượng tự quyết định giá thành sản phẩm của mình. Nếu nghi ngờ sự minh bạch, chúng ta hoàn toàn có thể mời các công ty kiểm toán độc lập và uy tín của quốc tế vào làm việc.
Giá than, giá điện, giá xăng dầu có thể cao hơn hiện tại, nhưng nếu người tiêu dùng được tôn trọng, người nghèo được chia sẻ và các doanh nghiệp có trách nhiệm với xã hội thì thị trường hóa giá bán sản phẩm năng lượng là điều rất nên làm.
|