Mỗi năm cả nước có hàng nghìn vụ cháy nổ, trong đó 80% nguyên nhân các vụ cháy nổ liên quan đến hệ thống thiết bị điện, gây nhiều thiệt hại về người và tài sản. Trong đó, hầu hết các vụ cháy nổ xuất phát từ sự cố của hệ thống thiết bị điện gia dụng cũng như mạng lưới dẫn điện ngoài trời.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân của những vụ cháy nổ phần lớn là do các hộ gia đình sử dụng nhiều thiết bị tiêu thụ điện có công suất lớn gây quá tải; việc bảo quản thiết bị, đường dây được thực hiện khá chủ quan, thiếu hiểu biết về kỹ thuật an toàn phòng cháy chữa cháy. Do sự đa dạng về kết cấu công trình tại các khu dân cư, mạng điện nội bộ được lắp đặt quá lâu, trải qua tu bổ nhiều lần, nguy cơ xảy ra sự cố chạm, chập điện gây cháy luôn thường trực. Bên cạnh đó, hiện tượng cháy chập điện thậm chí gây hỏa hoạn còn có nguyên nhân từ việc các thiết bị bảo vệ quá tải, ngắn dòng không đảm bảo chất lượng, không hoạt động theo đúng chức năng.
Trên thị trường Hà Nội, theo khảo sát của PV Chất lượng Việt Nam (VietQ.vn), các thiết bị bảo vệ quá tải, ngắn dòng được bày bán rộng rãi với nhiều mẫu mã, giá cả, chủng loại khác nhau. Những thiết bị này có ở hầu hết các cửa hàng chuyên kinh doanh đồ điện nước, điện dân dụng. Thiết bị bảo vệ quá tải, ngắn dòng có nhiều loại như cầu chì, aptomat, rơ le nhiệt... Do đó, mức giá của các sản phẩm này cũng khác nhau.
Đối với cầu dao tự động (aptomat), thị trường xuất hiện nhiều thương hiệu như Panasonic, Schneider, Mitsubish, Delixi… và một số sản phẩm sản xuất từ Việt Nam. Mức giá của loại thiết bị này khá đa dạng, có loại chỉ 40.000 đồng/chiếc, có loại lên tới cả triệu đồng tùy vào mục đích sử dụng, phù hợp với dòng điện làm việc lớn nhất của các thiết bị cần bảo vệ. Các sản phẩm cầu chì dân dụng bán trên thị trường có giá dao động hiện khoảng 500 đồng/chiếc tới 10.000 đồng/chiếc tùy mục đích sử dụng. Còn rơ le nhiệt, tùy vào cường độ A (ampere) mà mức giá dao động từ 170 ngàn đồng/chiếc đến 4,5 triệu đồng/chiếc.
Mặc dù các thiết bị bảo vệ quá tải, ngắn mạch, quá dòng có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ thống điện, hạn chế các sự vụ cháy, chập điện nhưng những kiến thức về an toàn trong sử dụng các thiết bị này vẫn chưa được người tiêu dùng nắm rõ.
Theo ông Nguyễn Đăng Thiện - Phó Trưởng ban An toàn Tổng công ty Điện lực Thành phố Hà Nội, để sử dụng điện an toàn, hiệu quả và phòng ngừa cháy nổ điện, người tiêu dùng nên sử dụng dây dẫn điện có xuất xứ rõ ràng, đảm bảo chất lượng, tiết diện dây phù hợp với công suất sử dụng để tránh bị quá tải gây sự cố đứt hoặc làm chập cháy, dẫn đến tai nạn, cháy nhà.
Đối với các thiết bị bảo vệ quá tải như cầu dao, cầu chì, áp-tô-mát, công tắc, ổ cắm…trong gia đình nên dùng loại đảm bảo chất lượng, xuất xứ rõ ràng, lắp đặt ở nơi khô ráo, nên đặt ở vị trí cao hơn nền nhà 1m40 để an toàn cho trẻ nhỏ và tránh khả năng ngập nước.
Khi lắp đặt dụng cụ, máy móc sử dụng điện phải thực hiện đúng hướng dẫn của nhà chế tạo, lưu ý phải nối đất an toàn cho vỏ các thiết bị trước khi cho đóng điện sử dụng như: máy bơm nước, bình nước nóng lạnh dùng điện, tủ lạnh, lò vi sóng, bếp điện...