Phát triển thị trường điện và vai trò của EVN

Sau gần 3 năm kể từ khi đưa vào vận hành chính thức, thị trường điện Việt Nam đã có những bước đi ổn định và đúng hướng. Giai đoạn 1 là vận hành thị trường phát điện cạnh tranh (VCGM) đã đạt được những kết quả khả quan, với 55 nhà máy tham gia chào giá trực tiếp, chiếm gần 43% tổng công suất toàn hệ thống. Từ năm 2015, Thị trường điện sẽ tiếp tục triển khai giai đoạn 2 – Thị trường bán buôn điện cạnh tranh.

Từ thành công trên VCGM...

Tuy vẫn còn một số tồn tại, vướng mắc do tính chất phức tạp và rất mới của thị trường điện (TTĐ) ở nước ta, nhưng đến thời điểm này, có thể khẳng định, VCGM đã vận hành thành công. Đó là số lượng nhà máy tham gia chào giá trực tiếp trên thị trường không ngừng tăng, các “luật chơi” đã được hoạch định ngày càng rõ ràng, bình đẳng với hệ thống cơ sở pháp lý được thiết kế, điều chỉnh kịp thời. Đặc biệt, các đơn vị tham gia vào thị trường đã từng bước làm chủ được “sân chơi mới,” từ đó, đã tìm kiếm được cơ hội gia tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp mình. Tính minh bạch, hiệu quả của VCGM cũng đã được bản thân các đơn vị tham  gia (kể cả trong và ngoài EVN) khẳng định.

Thành công đó có vai trò đặc biệt quan trọng của EVN và các đơn vị trực thuộc. Cụ thể, trên VCGM, EVN được Chính phủ, Bộ Công Thương giao 4 nhiệm vụ cơ bản là: Xây dựng và vận hành kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ TTĐ; xây dựng Quy trình quy định phục vụ TTĐ; đào tạo nguồn nhân lực phục vụ vận hành TTĐ; vận hành TTĐ. Đây đều là những khâu then chốt quyết định đến kết quả cuối cùng của thị trường điện tại Việt Nam.

Đối với nhiệm vụ xây dựng và vận hành kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ TTĐ, EVN đã chủ động “đi trước một bước”, đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, đảm bảo thị trường vận hành an toàn. Trong đó, các hệ thống quan trọng như: hệ thống thu thập và xử lý số liệu đo đếm, hệ thống điều độ điện tử (DIM); hệ thống chào giá… được xây dựng đồng bộ và ngày càng phát huy hiệu quả.

Đối với nhiệm vụ xây dựng quy trình, quy định trên thị trường, EVN đã theo sát tình hình thực tiễn của diễn biến chào giá, mua bán trên thị trường, đề xuất, tham mưu cho Bộ Công Thương có những thay đổi, điều chỉnh kịp thời, giúp cho thị trường triển khai đúng hướng.

Đặc biệt, đối với nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực cho TTĐ – một trong những nhiệm vụ có tính chất quyết định đến thành công hay thất bại của thị trường, EVN đã xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực hợp lý,  triển khai bài bản. Hằng năm, ngoài việc mở các khóa đào tạo nguồn nhân lực tập trung cho TTĐ trên cả 3 miền Bắc – Trung – Nam, EVN còn chủ động mở các lớp đào tạo, tập huấn các nội dung thông tư, nghị định liên quan đến TTĐ cho các đơn vị có nhu cầu, đảm bảo đội ngũ nhân lực làm công tác TTĐ của các đơn vị đủ năng lực để tham gia thị trường.

Trong vận hành thị trường điện, đơn vị thuộc EVN là Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0) được giao trực tiếp điều hành, đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Theo đánh giá của Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải tại cuộc họp tổng kết 2 năm triển khai TTĐ, công tác vận hành thị trường đã được đảm bảo an toàn, minh bạch và hiệu quả, đảm bảo xu hướng “thị trường” đúng nghĩa – mục tiêu mà Chính phủ hướng tới cho VCGM nói riêng, TTĐ Việt Nam nói chung.

Phó giám đốc A0, ông Vũ Xuân Khu, cho biết, kể từ khi chính thức vận hành VCGM đến nay, kể cả trong những lúc hệ thống điện gặp khó khăn như nhiều lần cắt khí PM3, Nam Côn Sơn, sự cố lưới điện 500 kV Bắc – Nam, công tác vận hành TTĐ vẫn đảm bảo, không để xảy tình trạng TTĐ phải ngừng hoạt động cũng như tranh chấp trên TTĐ hoặc tranh chấp thanh toán trên TTĐ.

...Đến nỗ lực triển khai Thị trường bán buôn cạnh tranh

Thành công của thị trường điện giai đoạn 1 (VCGM) đã tạo nền tảng quan trọng để Chính phủ, Bộ Công Thương quyết định đẩy nhanh lộ trình triển khai TTĐ các giai đoạn tiếp theo. Cụ thể, thời gian thí điểm thị trường điện bán buôn cạnh tranh sẽ được đẩy nhanh hơn dự kiến 1 năm (Ngay trong năm 2015 so với dự kiến ban đầu là 2016). Theo đó, EVN tiếp tục được giao các nhiệm vụ quan trọng là: Xây dựng và vận hành kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin; tham gia cùng Cục Điều tiết Điện lực xây dựng hệ thống quy định, quy trình phục vụ thị trường; Đào tạo nguồn nhân lực; Vận hành thị trường.

Theo ông Trần Đăng Khoa – Trưởng Ban Thị trường điện EVN, đây là những nhiệm vụ mà EVN và các đơn vị trực thuộc (như A0, Công ty Mua bán điện…) đã và đang thực hiện trên VCGM, nên sẽ không quá khó khăn khi triển khai Thị trường bán buôn điện cạnh tranh. Tuy nhiên, bước sang giai đoạn bán buôn cạnh tranh – một thị trường rất mới và không kém phần phức tạp, thực hiện tốt nhiệm vụ này sẽ không hề đơn giản.

Vì vậy, để thí điểm thị trường bán buôn điện cạnh tranh thành công, EVN đã và đang tích cực triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, đó là việc hoàn thiện, phát triển thị trường phát điện cạnh tranh, khắc phục một số khó khăn, bất cập. Trong đó, Đề án đưa các nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu tham gia thị trường điện cạnh tranh cũng đã được EVN xây dựng để trình Bộ Công Thương phê duyệt. Ngoài ra, EVN cũng đang tiếp tục xây dựng hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật phục vụ thị trường điện chưa hoàn thiện như, quy trình dịch vụ phụ trợ, quy trình điều độ thời gian thực... theo đúng tiến độ và yêu cầu của Bộ Công Thương.

Đặc biệt, đối với việc chuẩn bị các điều kiện hình thành thị trường điện bán buôn, ông Trần Đăng Khoa cho biết, thị trường điện bán buôn dự kiến sẽ kế thừa thiết kế thị trường điện giao ngay của VCGM hiện nay. Vì vậy, việc hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin, đào tạo nguồn nhân lực vận hành và tham gia TTĐ được EVN rất quan tâm. Ngay sau khi Thiết kế tổng thể Thị trường điện bán buôn được Bộ Công Thương phê duyệt, EVN đã tích cực triển khai các chương trình đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực thuộc các tổng công ty điện lực - một đối tượng mới tham gia TTĐ bán buôn, cử người tham gia Ban Chỉ đạo Thị trường điện Bán buôn do Bộ Công Thương chủ trì.

Theo ông Dương Quang Thành -  Phó Tổng giám đốc EVN, việc triển khai giai đoạn 2 của TTĐ – giai đoạn thí điểm Thị trường bán buôn cạnh tranh là không dễ dàng. Nhất là đối với việc chuyển từ 1 đơn vị mua buôn duy nhất như hiện nay (Công ty Mua bán điện) sang nhiều đơn vị mua buôn sẽ phức tạp hơn nhiều. Các đơn vị mới tham gia mua buôn là các Tổng công ty Phân phối điện (hiện thuộc EVN), sẽ phải hoàn thiện tốt kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin, cũng như cần đội ngũ làm công tác TTĐ có đủ trình độ và kinh nghiệm. Vấn đề này, EVN đã lường trước và đã có giải pháp khắc phục. Hiện tại, nhiệm vụ hoàn thiện kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin và đào tạo nguồn nhân lực đang được EVN tích cực triển khai, đảm bảo thí điểm thành công thị trường bán buôn điện cạnh tranh ngay trong năm 2015 theo đúng quy định.

• 24/02/2015 09:37
• Theo TCĐL Chuyên đề QL&HN
• 5139