Theo đó, Tổng cục Năng lượng là cơ quan trực thuộc Bộ Công Thương, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Công Thương quản lý nhà nước và thực thi các nhiệm vụ quản lý nhà nước về công nghiệp năng lượng (gồm điện, điện hạt nhân, dầu khí, than, năng lượng mới, năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng). Quản lý, thực hiện các hoạt động dịch vụ công thuộc phạm vi quản lý của Tổng cục.
Tổng cục Năng lượng có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu hình Quốc huy và có trụ sở đặt tại thành phố Hà Nội.
Quyết định số 50/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cũng quy định cụ thể nhiệm vụ và quyền hạn của Tổng cục Năng lượng về phát triển điện lực; phát triển điện hạt nhân; năng lượng mới và năng lượng tái tạo; quản lý nhu cầu và tiết kiệm năng lượng; về dầu khí và về công nghiệp than.
Tổng cục Năng lượng có nhiệm vụ xây dựng, trình Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành theo thẩm quyền hoặc để Bộ trưởng Bộ Công Thương trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền chiến lược, quy hoạch ngành, quy hoạch vùng, lãnh thổ, kế hoạch đầu tư phát triển dài hạn và ngắn hạn về công nghiệp năng lượng, quy hoạch phát triển năng lượng mới, năng lượng tái tạo các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương...
Bên cạnh đó, chỉ đạo, kiểm tra và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án, đề án về công nghiệp năng lượng sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt hoặc ban hành...
Về cơ cấu tổ chức của Tổng cục Năng lượng, gồm 14 đơn vị, trong đó có: Văn phòng; Vụ Hợp tác quốc tế; Vụ Kế hoạch - Quy hoạch; Vụ Nhiệt điện và Điện hạt nhân; Vụ Thủy điện; Vụ Năng lượng mới và Năng lượng tái tạo; Vụ Lưới điện và Điện nông thôn; Vụ Khoa học Công nghệ và Tiết kiệm năng lượng; Vụ Thăm dò và Khai thác dầu khí; Vụ Vận chuyển và Chế biến dầu khí; Vụ Công nghiệp than; Vụ Quản lý đầu tư BOT điện; Trung tâm Thông tin Năng lượng; Trung tâm đào tạo và Tư vấn Năng lượng.
Về lãnh đạo, Tổng cục Năng lượng có 01 Tổng cục trưởng và không quá 3 Phó Tổng cục trưởng. Tổng cục trưởng và các Phó Tổng cục do Bộ trưởng Bộ Công Thương bổ nhiệm, miễn nhiệm và cách chức theo quy định của pháp luật.
Quyết định số 50/2011/QĐ-TTg ngày 5/9/2011 của Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 25/10/2011.