Từ 0 đến 27.000 nhân viên
Bạn có biết phong cách quản lý của Trung Quốc khác với phương Tây thế nào không? Khác biệt về văn hóa giúp Jack Ma mạnh dạn dẫn dắt đà tăng trưởng lớn như đặt ra mục tiêu cụ thể cho từng nhân viên rồi sau 1-2 tuần sau đó tăng mục tiêu lên gấp ba. Nhân viên của ông sẽ phải vươn lên và đối diện với thử thách.
Porter Erisman cựu Phó Chủ tịch của Alibaba, tác giả cuốn Alibaba’s World: How a Remarkable Chinese Company Is Changing the Face of Global Business (tạm dịch: Làm thế nào một công ty Trung Quốc đáng chú ý thay đổi bộ mặt kinh doanh toàn cầu) đã chia sẻ về sự trưởng thành trong văn hóa ở Alibaba khi trở thành một công ty 27.000 nhân viên như hiện tại.
Quan điểm của Alibaba là xây dựng một nền tảng cho doanh nhân, giống như eBay bắt đầu là một nền tảng cho doanh nhân. Mục tiêu được thể hiện với những thuật ngữ vô cùng lý tưởng: Tạo ra công việc cho doanh nhân.
Để đạt được điều này thì khách hàng của Alibaba cần đạt được lợi ích trước khi Alibaba thu được lợi nhuận: "Đầu tiên là chúng tôi sẽ tự làm và Jack sẽ nhắc nhở chúng tôi để luôn đảm bảo người dùng có thể kiếm tiền từ website của chúng tôi. Jack Ma là người luôn khiến người khác biết theo đuổi mục tiêu. Chúng tôi luôn cố gắng để đạt được mục tiêu, không phải chỉ để làm hài lòng Jack".
Vào năm 2000, tất cả các nhà phân tích Phố Wall đều nói rằng mục tiêu cuối cùng là xây dựng một hệ thống giao dịch đầu cuối. Ở nơi đó bạn có thể đặt hàng 20.000 vợt tennis với chỉ bằng một nút bấm từ một người bán ở Trung Quốc. Nhưng Alibaba nhận ra rằng, đó không phải là điều mà khách hàng của họ muốn. Vì vậy, họ bỏ qua lời các nhà phân tích và tập trung vào khách hàng.
Để có cái nhìn về lập trường của Alibaba, hãy xem Văn hóa & Giá trị của họ.
Cách Alibaba dùng sự kiên nhẫn để đe dọa eBay
Alibaba biết các nhà đầu tư của eBay không có đủ kiên nhẫn để chinh phục thị trường Trung Quốc. Vì thế, họ thực hiện vài bước gây áp lực lên eBay để khiến các nhà đầu tư Phố Wall nghĩ rằng họ điên rồ mới sẵn lòng đổ tiền vào trang web này. Nhờ đó mà họ sống sót.
Ví dụ việc tạo ra dịch vụ C2C của Alibaba ở Trung Quốc:
KPI chính cho đội ngũ quản lý là tạo ra một khối lượng công việc nhất định cho người dùng TaoBao. Vào những ngày đầu, Jack nói với đội ngũ rằng họ cần tạo nên X triệu công việc trong năm nay. "Nếu bạn mang lại tổng thu nhập vượt qua chỉ tiêu, bạn sẽ chịu phạt. Vì điều đó có nghĩa là bạn đang cố làm ra quá nhiều tiền".
Phong cách quản lý kiểu Trung Quốc hòa cùng tinh thần của thung lũng Silicon
Jack Ma dẫn dắt các cuộc họp giống cách các giáo viên đứng lớp. Ông "khuyến khích đưa ra ý kiến nhưng chỉ khi được ông cho phép, khá nghiêm khắc. Việc là một cựu giáo viên khiến ông trở thành một lãnh đạo tuyệt vời cho đội ngũ thiếu kinh nghiệm như chúng tôi. Mục đích của ông là giúp chúng tôi phát triển thành những quản lý thực sự tài giỏi".
Khi bạn nhìn vào Alibaba và một doanh nghiệp khởi nghiệp thông thường ở Thung lũng Silicon, chúng tôi có chủ nghĩa lý tưởng tương tự nhau. Bây giờ, phần lớn mọi người hoài nghi việc các công ty công nghệ muốn thay đổi thế giới. Nhưng đó là điều Alibaba tin và hướng tới.
Cũng có cả những thứ khá đậm chất Trung Hoa trong đó. Trong lần xuất hiện đầu tiên của mình, Porter có cảm giác như việc kinh doanh gia đình. Phong cách quản lý kiểu Trung Quốc thiên về làm việc nhóm hơn. So với phương Tây, nó tập trung nhiều hơn vào con người.
Nếu bạn nhìn vào các công ty phương Tây, họ thường có khoảng 2 người đồng sáng lập, còn Alibaba có tận 18 nhà đồng sáng lập. Các công ty Trung Quốc có thể, có lẽ, quản lý việc lãnh đạo nhóm tốt hơn phương Tây - mang nhiều hơi hướng chủ nghĩa cá nhân.
Việc nào tốt hơn, thuê toàn người giỏi hay một đội ngũ phối hợp ăn ý cùng nhau?
Tìm một đội ngũ ăn ý với nhau quan trọng hơn là một đội ngũ trong mơ với thành viên là những người có lý lịch đáng mơ ước: "Chúng tôi thử điều đó ở Alibaba, một nhóm gồm các quản lý phương Tây với bằng MBA và lý lịch tuyệt vời... nhưng đội ngũ ấy làm việc chung không được tốt".
Sẽ tốt hơn và vui hơn nếu làm việc cùng một đội ngũ mà mọi người đều tập trung vào mục tiêu chung thay vì bản thân họ. Người có cái tôi cao sẽ bị đào thải theo thời gian. Ổn thôi nếu có cái tôi riêng, miễn là mục tiêu của bạn là vì thành công của công ty. Nếu bạn đặt mục tiêu đó lên trên cái tôi của mình vậy thì bạn đang giúp ích cho công ty đấy.
Cách xử lý các sai sót của nhân viên
Khi Porter vào Alibaba, ông mang theo một nhóm quản lý cầu tiến mang phong cách phương Tây nhưng Jack Ma đùa rằng trong công ty có tin đồn "các quản lý phương Tây làm phân tích thì nhiều chứ hành động chẳng bao nhiêu trong khi nhóm người Trung lại thiên về hành động và kết quả hơn là phân tích đơn thuần". Bởi người Trung Quốc có câu: Nói ít làm nhiều.
"Lúc đó tôi quản lý trang web quốc tế và tôi nghĩ với kiểu của Jack thì tôi làm việc quá chậm rồi. Ông ấy nói với tôi: ‘Porter, tôi sẽ không nổi giận vì anh gây ra lỗi lầm, nhưng tôi không thể chấp nhận được việc anh không làm gì cả. Nếu anh làm gì đó và phạm sai lầm, ổn thôi. Nhưng nếu anh không làm gì hết, tôi sẽ thay anh bằng người khác’".
Từ chối phát triển hoặc thoát ly công việc
Khi Porter còn ở Alibaba, chức vụ của ông thay đổi 8 lần trong 8 năm. Mỗi năm, quản lý sẽ thay đổi vị trí dựa theo những gì cần thiết cho đội ngũ. Gần giống một đội thi đấu bóng rổ sử dụng người thay thế tùy theo chiến thuật tiến công của đội.
Một kỹ năng tuyệt vời ở Alibaba, "và tôi nghĩ điều này mang hướng Trung Quốc hơn: Nó không chỉ là thăng chức hay rời khỏi vị trí quản lý. Nếu bạn vận hành một công ty và thấy bản thân ở vị trí mà có lẽ không phù hợp với bạn, Jack Ma sẽ giúp bạn giữ thể diện và chuyển đến một vị trí khác… vị trí đó có thể thấp hơn lúc trước, nhưng bạn vẫn có thể ở lại công ty".
Một trong các nhà đồng sáng lập được cử đến đảm nhận vị trí kinh doanh ở Thượng Hải: "Người đó có khả năng là người bán hàng tệ nhất ở công ty. Kể cả tôi cũng nghĩ rằng người này đến đường cùng rồi". Jack Ma nhìn thấy được điểm mạnh của người đó và đưa người đó đi quản lý trang web tiếng Trung. Và người đó vươn lên trở thành nhân viên hàng đầu của năm.
Thật khó khăn khi bạn chọn một con đường để đi nhưng cuối cùng lại không thành công. Phần lớn các công ty loại bỏ những nhân viên thế này. Nhưng khi một doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển nhanh chóng, bạn không thể để mất người có tiềm năng lớn chỉ vì họ đang làm việc sai vị trí trong một thời gian ngắn.
Một trong những giá trị cốt lõi của Alibaba mà mọi người đánh giá cao là "bao quát sự thay đổi." Điều mà các doanh nghiệp khởi nghiệp phương Tây có thể học hỏi là: Quản lý dựa trên nền tảng là sự đồng tâm tốt hơn là theo cách phương Tây.