Lượng tro xỉ ngày càng lớn
Theo Ban Quản lý xây dựng EVN, trong giai đoạn 2011-2015, EVN đã tập trung nguồn lực đầu tư, phát triển các nhà máy điện trong Quy hoạch điện VII, góp phần tích cực trong việc bảo đảm cung cấp điện an toàn, ổn định và có dự phòng. Các dự án nhiệt điện than ngày càng nhiều dẫn đến tình trạng thải, xỉ và các chất thải rắn ra môi trường là một thách thức rất lớn.
EVN đang có 11 NMNĐ than đang vận hành với tổng công suất 6.014 MW gồm Phả Lại 1, 2; Uông Bí mở rộng; Uông Bí mở rộng 2; Quảng Ninh 1, 2; Hải Phòng 1, 2; Ninh Bình; Nghi Sơn 1 và Vĩnh Tân 2. Ngoài ra, EVN còn có 2 nhà máy với tổng công suất 2.324 MW đang chạy thử nghiệm gồm Mông Dương 1 và Duyên Hải 1. EVN cũng đang đầu tư 4 dự án với tổng công suất 3.704 MW và đang lập dự án đầu tư xây dựng NMNĐ Vĩnh Tân 4 mở rộng.
Hiện tại, tro bay, xỉ, thạch cao của các NMNĐ Phả Lại, Uông Bí, Ninh Bình, Hải Phòng, Quảng Ninh đã được các công ty nhiệt điện ký kết với các đơn vị sản xuất vật liệu xây dựng, sản xuất xi măng, sản xuất tro bay phục vụ thi công đập thủy điện bằng bê tông đầm lăn...
|
Theo Quy hoạch điện VII, số lượng nhà máy nhiệt điện than sẽ tăng lên tương ứng với lượng tro, xỉ cũng tăng - Ảnh Minh Ngọc
|
Đối với NMNĐ Nghi Sơn 1, tro, xỉ thải ra được vận chuyển ra lưu trữ tại bãi thải xỉ. Thạch cao của nhà máy đạt tiêu chuẩn đã bán cho Công ty Xi măng Nghi Sơn. Riêng NMNĐ Vĩnh Tân 2, 100% tro, xỉ, thạch cao được lưu trữ tại bãi thải xỉ. Hiện đã có một số đơn vị nghiên cứu tro, xỉ, thạch cao của nhà máy để làm phụ gia xi măng, vữa khô, gạch không nung, cấu kiện bê tông đúc sẵn.
Với các NMNĐ chưa tìm được đối tác tiêu thụ tro, xỉ, trước mắt, lượng tro, xỉ sinh ra trong quá trình vận hành nhà máy được vận chuyển ra lưu trữ tại bãi xỉ. Công tác vận chuyển, đổ thải, lu lèn, tưới nước... tại bãi thải xỉ của các NMNĐ được thực hiện theo đúng thiết kế và quy trình đã được cấp thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm không làm ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Cần nhiều giải pháp đồng bộ
Theo EVN, để đáp ứng nhu cầu điện của đất nước, nhiều NMNĐ than đã, đang và sẽ xây dựng, do đó, lượng tro, xỉ thải sẽ ngày càng lớn. Dự báo đến năm 2020, lượng tro, xỉ từ các NMNĐ thải ra khoảng 30 triệu tấn. Tuy nhiên, việc xử lý, sử dụng tro, xỉ của các NMNĐ than tại Việt Nam vẫn còn gặp khó khăn, trong khi diện tích bãi chứa xỉ của các nhà máy này lại hạn chế, không đáp ứng được yêu cầu lâu dài. Vì vậy, việc xây dựng các giải pháp sử dụng tro, xỉ các NMNĐ đã trở nên cấp thiết.
Ngoài ra, việc xử lý, sử dụng tro, xỉ của các NMNĐ đã được Thủ tướng Chính phủ quy định, giao trách nhiệm cụ thể cho các bộ, ngành và chủ đầu tư các NMNĐ (Quyết định 1696/QĐ-TTg ngày 23/9/2014). Tuy nhiên, cơ chế, chính sách trong việc thu hút đầu tư để xử lý tro, xỉ làm vật liệu xây dựng còn thiếu và chưa đồng bộ; các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về xử lý tro, xỉ làm vật liệu xây dựng cũng như thiết bị xử lý chưa cụ thể, hoàn chỉnh dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện.
Đặc biệt, các hộ dân và nhiều doanh nghiệp xây dựng chưa quen sử dụng gạch không nung, đây có thể nói là rào cản lớn trong việc tận dụng tro xỉ.
Để xử lý tốt tro, xỉ từ các NMNĐ than, EVN mong muốn Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách để ưu tiên sử dụng các loại vật liệu không nung, hỗ trợ chủ đầu tư các dự án sử dụng tro, xỉ từ các NMNĐ nhằm khuyến khích đầu tư và tạo thị trường cho các sản phẩm từ tro, xỉ, trong đó chú ý tới cơ chế ưu đãi về vốn, đất đai, công nghệ, thị trường… Đồng thời có chính sách ưu tiên sử dụng vật liệu bê tông nhẹ từ tro xỉ cho các nhà cao tầng.
EVN kiến nghị UBND các tỉnh, thành phố sớm có lộ trình chấm dứt hoạt động các lò gạch thủ công, thủ công cải tiến theo Quyết định 1469/QĐ-TTg ngày 22/8/2014 của Thủ tướng Chính phủ; phối hợp với chủ đầu tư các NMNĐ xây dựng phương án xử lý, sử dụng tro xỉ của các nhà máy.
Ngoài ra, EVN mong muốn các bộ: Công Thương, Xây dựng, Giao thông Vận tải, Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ sớm có hướng dẫn về cơ chế chính sách trong việc thu hút đầu tư xử lý tro, xỉ làm vật liệu xây dựng, các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về xử lý tro, xỉ làm vật liệu xây dựng, các quy định về thiết bị xử lý tro.
Mới đây nhất, ngày 10/8, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải đã chủ trì cuộc họp về các giải pháp xử lý, sử dụng tro, xỉ các NMNĐ. Theo đó, Phó Thủ tướng giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương hướng dẫn các cơ chế, chính sách được ưu đãi, hỗ trợ đối với các doanh nghiệp có sử dụng tro xỉ làm vật liệu xây dựng.
Bộ Xây dựng xem xét, xây dựng để ban hành hoặc công bố áp dụng đầy đủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đối với tro xỉ sử dụng trong các lĩnh vực khác nhau. Đồng thời, Phó Thủ tướng giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức nghiên cứu, đánh giá các ảnh hưởng, tác động đến môi trường trong quá trình xử lý, sử dụng tro xỉ; đề xuất các giải pháp cần thực hiện để các hoạt động xử lý, sử dụng tro xỉ đáp ứng được các yêu cầu về bảo vệ môi trường theo các quy định hiện hành.
Cần thường xuyên kiểm tra, giám sát đối với các NMNĐ có phát thải tro xỉ để bảo đảm thực hiện đúng các yêu cầu về bảo vệ môi trường theo đúng báo cáo đánh giá tác động môi trường được duyệt.
Phó Thủ tướng yêu cầu các Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Công nghiệp Than Khoáng sản, Dầu khí Quốc gia Việt Nam khẩn trương phối hợp với các địa phương, doanh nghiệp liên quan xây dựng phương án xử lý, sử dụng tro xỉ trong các nhà máy nhiệt điện trong tập đoàn, gửi Bộ Công Thương tổng hợp.