Đèn huỳnh quang compact thực chất là một biến thể của đèn huỳnh quang ống dài (còn gọi dân dã là đèn tuýp). Hai loại này có cơ chế hoạt động như nhau, nhưng công dụng khác nhau.
Cơ chế như sau: Dòng điện đi qua đèn sẽ kích thích thuỷ ngân phát ra tia tử ngoại. Tia tử ngoại sẽ kích thích bột huỳnh quang tráng ở thành ống để phát ra ánh sáng nhìn thấy.
Với đèn tuýp, trước kia, các nhà sản xuất thường sử dụng bột huỳnh quang tiêu chuẩn, cho ra loại bóng đường kính 36 mm. Gần đây, để tiết kiệm điện, họ đã bổ sung bột huỳnh quang đất hiếm, làm tăng hiệu suất và độ bền của đèn, giúp thu nhỏ kích thước xuống 26 mm. Bột huỳnh quang đất hiếm cũng cho ánh sáng gần với màu thật hơn.
Đèn compact chỉ sử dụng bột huỳnh quang đất hiếm, cho độ thật màu tốt hơn.
|
(Ảnh minh họa)
|
Đèn compact chủ yếu để thay đèn đỏ (đèn cháy sáng)
Nhờ dùng bột huỳnh quang đất hiếm, đèn compact giúp thu nhỏ kích thước xuống gần như đèn đỏ, đồng thời lại có hiệu suất lớn hơn nhiều, và tuổi thọ cao hơn, từ 6-7 lần. Vì thế, đèn compact chủ yếu được khuyến khích dùng thay đèn đỏ. Ngoài ra, nó cũng có đui xoắn hoặc đui gài, tiện dụng thay cho đèn đỏ dễ dàng.
Đèn compact không thay thế cho đèn tuýp, vì hai loại đèn này có công dụng khác nhau. Do kích thước nhỏ, đèn compact tiện dụng để thắp sáng các vị trí có không gian hạn chế, như các góc nhà, bồn tắm, hốc tường trang trí, tủ hàng...
Đèn tuýp có dải sáng rộng, nên thích hợp để lắp cho các không gian lớn như phòng khách, phòng ngủ...
Đọc sách thì dùng đèn nào?
Một chuyên gia của Phòng quang phổ ứng dụng, Viện Khoa học vật liệu, thừa nhận, nếu xét về độ trả màu (độ thật màu) thì đèn đỏ vẫn là tốt nhất, vì nó cho phổ trùng với ánh sáng mặt trời. Mắt người sẽ dễ chịu nhất khi đọc sách dưới ánh sáng này.
Tuy nhiên hiện nay các loại đèn compact đã được cải tiến liên tục, độ trả màu đạt trên 85%, nên vẫn có thể sử dụng tốt cho việc đọc sách.
Đèn compact có độc hại hơn đèn tuýp?
Gần đây, có thông tin cho rằng đèn huỳnh quang compact tuy tiết kiệm điện, nhưng lại chứa thuỷ ngân, nên gây hại cho môi trường. Bà Ngô Ngọc Thanh - Phó giám đốc Công ty Bóng đèn Phích nước Rạng Đông cho biết, hiện nay tất cả các bóng đèn huỳnh quang của Việt Nam và các nước lân cận đều sử dụng thuỷ ngân ở dạng hạt hoặc dạng hơi để làm chất xúc tác phát quang. Hàm lượng thuỷ ngân phụ thuộc vào diện tích bề mặt, do vậy trên thực tế, đèn tuýp (đèn huỳnh quang ống dài) sử dụng thuỷ ngân lớn gấp nhiều lần so với đèn huỳnh quang compact có diện tích bề mặt nhỏ.
Ngoài ra, ở sản phẩm huỳnh quang compact của Công ty Bóng đèn Phích nước Rạng Đông, thuỷ ngân được dùng ở dạng viên, tức là đã bọc trong một lớp bảo vệ nên có tính an toàn cao hơn.
Tuy nhiên, bà Thanh vẫn khuyến cáo dù sao thuỷ ngân cũng độc, nên người tiêu dùng không nên tự đập bóng đèn ra. Nếu chẳng may bị vỡ, phải thu dọn ngay vào túi nilon, khi thu dọn phải đeo khẩu trang chống độc. Ngoài ra, sản phẩm sau sử dụng phải được đưa về nơi thu giữ tập trung.