Trẻ con bản Nà Giòn ngồi học dưới ánh sáng điện

Giấc mơ ngàn đời

 

Mường Cai nằm ở phía tây huyện Sông Mã, giáp với nước bạn Lào với địa hình đồi núi dốc phức tạp và hiểm trở, nhiều bản làng nằm mãi nơi rừng sâu, núi thẳm, đường sá đi lại vô cùng khó khăn. Mùa khô thì có thể đi lại được, còn mùa mưa thì bị cô lập gần như hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Hôm tôi vào, Mường Cai vừa trải qua một trận mưa lớn. Cơn mưa làm con đường đất đang trong giai đoạn thi công, mở rộng trở nên đặc quánh, lầy lội, trơn trượt. Mặc dù đã phải nhờ tới anh xe ôm người bản địa dẫn đường, nhưng cũng phải mất gần 3 giờ đồng hồ chúng tôi mới vượt qua được quãng đường gần 30km từ trung tâm huyện Sông Mã đến trụ sở UBND xã Mường Cai.

Là người dân tộc Mông, sinh ra và lớn lên ở Mường Cai, lại nhiều năm làm cán bộ xã, ông Sùng Páo Lanh - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân xã Mường Cai hiểu hơn ai hết tất thảy những thay đổi ở mảnh đất này. Ông bảo, cuộc sống của người dân Mường Cai trước kia khổ lắm. Thiếu ăn, thiếu mặc, rồi nghiện hút, vượt biên trái phép… Không còn cây thuốc phiện, lại được chính quyền tuyên truyền, vận động, rồi hướng dẫn kỹ thuật, người dân đã chuyên tâm vào việc đi nương, làm rẫy. Hàng chục ha đất canh tác của xã được phủ kín nhưng cuộc sống của người dân vẫn nghèo, vẫn khổ. Đi lại khó khăn, lại không có điện nên ngô, sắn thu về không bảo quản được, buộc phải bán với giá rẻ cho tư thương nên hiệu quả kinh tế rất thấp.

 

Không có điện, chiếc tivi hay cái đài cát-sét là những thứ hết sức xa xỉ mà họ chỉ được thấy mỗi lần có dịp ra phố huyện. Người dân Mường Cai chỉ biết đến ánh sáng của mặt trăng, mặt trời, của bếp than hồng và họa hoằn lắm là ánh đèn ắc-quy hay chiếc máy phát điện nhỏ đặt ngoài suối. Ban ngày, người lớn lên nương, trẻ con đến trường học. Tối đến, cả bản chìm trong bóng tối, chỉ còn lại là ánh sáng yếu ớt của những chiếc đèn dầu, lập lòe như đom đóm trong đêm. Có điện lưới để mua chiếc tivi, cái đài cát-sét mà nghe thời sự, học cách làm ăn của người dân khắp cả nước, mua cái máy sấy để sấy ngô, bảo quản trong kho, được giá mới bán, hay nhỏ nhất là có cái bóng đèn thắp sáng cho con cháu học bài… là giấc mơ xa của người Mường Cai.

 

Tháng 10/2013, lưới điện quốc gia đã được kéo về 15/18 bản của Mường Cai. Ngày Mường Cai có điện, người dân đổ ra đường ăn mừng như trẩy hội. Bản nào bản đấy đều mổ trâu, mổ bò để cảm ơn “lính ngành Điện” đã kéo điện về bản. Họ dắt tay nhau nhảy múa, ca hát suốt đêm, vui mừng khôn tả. Bí thư Lanh bảo: “Đó là ngày bắt đầu cho những thay đổi ở Mường Cai. Giấc mơ bao đời của đồng bào các dân tộc Mường Cai đã trở thành sự thật. Người ta kéo nhau ra huyện, ra tỉnh để mua cái tivi, chiếc tủ lạnh, rồi cái lò sấy, chiếc máy xát cứ như trẩy hội”.

 

Nói về những thay đổi này, Phó chủ tịch UBND tỉnh Sơn La - Bùi Đức Hải cho hay: “Nhiều xã, bản vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới Sơn La mặt bằng dân trí rất thấp, các thế lực thù địch thường lợi dụng để gây rối, chống phá, lôi kéo, kích động một bộ phận đồng bào làm những việc sai trái với chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Chính vì vậy, việc có điện lưới không chỉ tạo điều kiện cho bà con phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống mà còn giúp công tác tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và tuyên truyền pháp luật của Nhà nước đối với các vùng này sẽ được tăng cường thường xuyên hơn, góp phần nâng cao nhận thức của nhân dân và tạo lòng tin với Đảng, Nhà nước. Từ đó góp phần ổn định an ninh nông thôn, an ninh biên giới, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, đoàn kết với nước bạn Lào”.

 

Công lao “lính ngành Điện”

 

Nói về những ngày gian nan trên công trường đưa điện về Mường Cai, anh Nguyễn Tân Cương - Giám đốc Công ty Điện lực Sông Mã cho biết: “Mường Cai là xã biên giới giáp Lào, cách trung tâm huyện Sông Mã gần 30km. Đồng bào sinh sống ở đây chủ yếu là người Mông. Đường đi vào Mường Cai chỉ duy nhất con đường độc đạo. Mùa khô thì còn đỡ chứ mùa mưa thì lầy lội, trơn trượt, ngập bùn lầy, đi lại vô cùng khó khăn. Các vị trí cột cũng chủ yếu bám theo con đường này. Lúc nằm chông chênh giữa những con suối, khi thì cheo leo lưng chừng núi. Và cũng chính vì vậy, mỗi lúc trời đổ mưa, toàn bộ công trường gần như tê liệt do không chuyển được vật tư vào. Anh em phải dựng lán trại, cứ cơm nắm với muối vừng bám trụ với công trường. Chỗ thuận tiện thì không sao, anh em có thể dùng cáng hay xe chuyển vật liệu vào. Còn chỗ nào nằm ngang núi thì phải gùi từng bao cát, bao sỏi, bao xi măng... Rồi thì chuyện kéo dây cũng vậy, tất tần tật đều phải dùng sức người, không có sự hỗ trợ của bất kỳ máy móc nào cả... Điện lưới quốc gia đã mang lại những đổi thay hết sức to lớn cho xã biên giới Mường Cai”.

 

Kéo điện về Mường Cai khó khăn, vất vả là vậy nhưng việc duy trì dòng điện ổn định, thông suốt, với chất lượng tốt nhất, phục vụ các hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân trong điều kiện cơ sở vật chất thiếu thốn, nghèo nàn lại khó khăn hơn gấp bội. Nó đặt ra rất nhiều thách thức cho người thợ điện và nếu không có sự quyết tâm, tinh thần trách nhiệm, chắc chắn rất khó để họ vượt qua.

 

Anh Lê Quốc Huy - Đội trưởng Đội Kinh doanh số 1, Điện lực Sông Mã, người đã có mặt ở Sông Mã ngay từ ngày đầu khi dự án cấp điện cho đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới huyện Sông Mã được triển khai cho hay, thi công đường dây cấp điện vào các xã, bản đã khó nhưng việc phải làm sao cấp điện cho bà con đầy đủ, an toàn, với chất lượng tốt nhất lại khó khăn hơn nhiều. Và cái khó lớn nhất mà các anh phải trải qua là địa bàn rộng, nhiều thôn bản nằm xa trung tâm, chỗ xa nhất có khi lên tới 70km. Trong khi đó, đường nhựa, đường bê-tông lại không có. Vậy nên, để vượt quãng đường này đến sửa chữa hoặc thu tiền điện cho bà con là cả một quá trình. Và nếu không có sự nhiệt tình của công nhân ngành Điện thì bà con vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới rất khó có điện.

 

Rồi anh kể lại những lần băng rừng, vượt suối cùng anh em xuống các thôn, bản để sửa chữa hoặc thu tiền điện. Quãng đường dài đến cả vài chục km, nhưng đến nơi, có khi bà con không có nhà, đi nương, làm rẫy hoặc có nhà thì lại chẳng có tiền, họ ra vườn bắt con gà hay vào nhà vác bao ngô ra đóng... tiền điện mà cười ra nước mắt. Đã vậy, hộ thu được tiền thì có khi cả tháng họ chỉ dùng hết 5-7 ngàn đồng. Hay những lúc có sự cố, đến nơi, vào tận nhà gặp bà con rồi mà cũng chịu vì không hiểu tiếng. Mặt đối mặt nhưng không biết diễn tả sao cho ra cái sự cố đó nằm ở đâu mà phải đợi cán bộ xã, cán bộ bản đến phiên dịch mới xử lý xong.

 

Người thợ điện vùng cao cực nhọc mấy cũng không chùn bước. Cái khó, cái khổ vốn dĩ đã đồng hành với anh em ngay từ những ngày đầu phát tuyến, dựng cột, kéo dây. Vậy nên, với tinh thần vì bà con, không cái khó, cái khổ nào có thể cản nổi bước chân người thợ điện. Thậm chí, vì dòng điện thông suốt, nhiều người trong số họ đã phải chấp nhận hy sinh vì công việc.

 

Qua câu chuyện của anh Huy, tôi được biết, vợ anh là giáo viên hiện đang công tác tại thành phố Sơn La. Anh chị lấy nhau được 7 năm và đã có với nhau 2 con. Cháu đầu là con trai hiện đang học lớp 1 và cháu thứ hai là gái. Cả 2 lần vợ anh sinh con, anh đều đang công tác xa nên cũng chẳng có nhiều thời gian bên chị. Ví như khi chị sinh cháu thứ hai, lúc đó anh đang tham gia dự án cấp điện cho đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới huyện Sông Mã. Công trường thi công đang trong giai đoạn nước rút. Nhận được tin chị sinh cháu, anh chạy xe máy một mạch từ Sông Mã về Sơn La nhưng cũng chỉ kịp nhìn mặt con một lát rồi phải quay lại công trường. Và phải đúng 1 tháng sau anh mới quay trở lại gặp mặt con lần thứ hai. Rồi sau đó là những tháng ngày anh bám đường dây, bám bản để giữ cho dòng điện thông suốt. Thậm chí có những đêm mưa, trời tối đen, đường trơn trượt, lầy lội nhưng khi nhận được tin báo có sự cố, anh lại sẵn sàng cùng mọi người lên đường, mò mẫm để khắc phục, sửa chữa một cách nhanh nhất, phục vụ cuộc sống và hoạt động sản xuất, kinh doanh của đồng bào. Với các anh, một ngày đồng bào không có điện là một ngày các anh “đứng ngồi không yên”, thấy có lỗi với bà con quá.

 

Rời Mường Cai, rời Sông Mã khi trời đã nhá nhem tối. Nhìn từng chiếc cột, những dải dây điện cheo leo, vắt vẻo lưng chừng núi tựa như sợi pha lê xẻ dọc núi rừng Tây Bắc, mang điện đến với đồng bào các dân tộc thiểu số của tỉnh Sơn La, tôi mới thấu hiểu nỗi vất cả, gian truân mà những người thợ điện đã phải vượt qua. Và chắc chắn, nếu không có tinh thần trách nhiệm và sự nhiệt tâm cao độ, sợi pha lê đó sẽ khó hình thành. Rồi nhìn những thôn bản nằm dọc đường đi, ánh điện sáng choang, tiếng đài, tiếng tivi, tiếng trò chuyện, cười đùa râm ran cả một góc rừng, tôi hiểu rằng, vùng biên giới xa xôi này đang được chiếu sáng, thứ ánh sáng của ước mơ, của khát vọng!